Autorka: Anna Rabiega

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Wybory

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

II. Społeczeństwo obywatelskie.

Uczeń:

5) dokonuje krytycznej analizy materiałów z kampanii wyborczych (np. spoty, memy, ulotki i hasła wyborcze).

III. Organy władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

3) wyjaśnia, jak przeprowadzane są powszechne i bezpośrednie wybory organów władzy publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej; na przykładzie wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej porównuje ordynację proporcjonalną i większościową; analizuje potencjalne wady i zalety każdego z tych systemów wyborczych.

Zakres rozszerzony

VII. Rywalizacja o władzę.

Uczeń:

12) przeprowadza krytyczną analizę elementów programu i innych materiałów wyborczych wybranego komitetu wyborczego z ostatnich wyborów w Rzeczypospolitej Polskiej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie pojęcia prawo wyborcze;

• analizuje zasady polskiego prawa wyborczego;

• rozważa znaczenie realizacji każdej z tych zasad dla funkcjonowania demokracji;

• analizuje przykłady naruszeń uczciwości wyborczej i materiały wyborcze komitetów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiałów źródłowych;

• rozwiązywanie ćwiczeń interaktywnych;

• lekcja odwrócona;

• dyskusja;

• rybi szkielet.

Formy zajęć:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

1. Podział na sześć grup. Każdy zespół opracowuje jedną z zasad prawa wyborczego – prezentacja przydzielonej zasady przez przedstawienie rezultatów analizy materiałów źródłowych dotyczących tej zasady, zawartych w schemacie. Wystąpienie każdej grupy powinno obejmować:

• wyjaśnienie przydzielonej zasady;

• krótki opis analizowanych materiałów źródłowych;

• przedstawienie wniosków z dyskusji nad postawionymi w ćwiczeniu 1 problemami.

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Rybi szkielet. Nauczyciel rysuje na tablicy szkielet ryby, umieszczając w jej „głowie” pytanie: „Jaki jest cel wyborów?”. Chętne lub wybrane osoby przedstawiają swoje propozycje, a nauczyciel notuje je wzdłuż „ości” rybiego szkieletu. Po ustaleniu wszystkich funkcji wyborów przypisywane są im odpowiednie nazwy – legitymizacyjna, kreacyjna, kontrolna, polityczno‑programowa.

Faza realizacyjna

1. Lekcja odwrócona. Grupy przedstawiają wyniki swojej pracy – analizę każdej z zasad prawa wyborczego.

2. Uczniowie w parach rozwiązują ćwiczenie interaktywne 1 dołączone do schematu. Wspólne omówienie odpowiedzi.

3. Podział na trzy grupy. Każda z nich rozwiązuje ćwiczenia 4 i 5 z sekcji „Sprawdź się”. Po upływie wyznaczonego czasu reprezentanci grup przedstawiają rezultaty pracy. Następuje porównanie rozwiązań i wybór najtrafniejszych.

4. Uczniowie w parach rozwiązują ćwiczenia interaktywne 2 oraz 8–10. Chętne lub wybrane osoby przedstawiają swoje rozwiązania, a pozostali weryfikują ich poprawność.

Faza podsumowująca

1. Dyskusja na temat: „Która z zasad prawa wyborczego jest najistotniejsza z punktu widzenia funkcjonowania ustroju demokratycznego?”. Wybrane osoby przedstawiają wnioski.

2. Chętne/wybrane osoby podsumowują zajęcia z własnego punktu widzenia.

Praca domowa:

Czy potrzebna nam cisza wyborcza? Przedstaw trzy argumenty przemawiające za pozostawieniem tej instytucji i trzy przemawiające za jej zniesieniem.

Materiały pomocnicze:

Wybory do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej 2019, 5.12.2019 r., sejmsenat2019.pkw.gov.pl.

Kodeks wyborczy, pkw.gov.pl.

a. w., Wybory prezydenckie 2020: Cisza wyborcza – ile trwa i czego nie wolno wtedy robić? Uważaj na wysokie kary za naruszenie ciszy wyborczej, grodzisk.naszemiasto.pl.

Katarzyna Haber, Idealny system wyborczy: proporcjonalny czy większościowy?, naszemiasto.pl.

Mariusz Chrzanowski, Podstawowe zasady prawa wyborczego do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, repozytorium.uwb.edu.pl.

Michał Siedziako, Głosowanie bez skreśleń, polska1918‑89.pl.

Michał Siedziako, Tak się głosowało w PRL, polityka.pl.

Krzysztof Eckhardt, Kodeks wyborczy w świetle poglądów doktryny i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. Wybrane problemy, „Polityka i Społeczeństwo” 2015, nr 3.

Bogusław Banaszak, Zalety i wady wyborczego systemu proporcjonalnego, csw.umk.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Schemat może posłużyć jako inspiracja do przygotowania prezentacji na temat zasad prawa wyborczego.