Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Sytuacja Polaków na ziemiach wcielonych do III Rzeszy. Generalne Gubernatorstwo

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, czym różniły się działania władz niemieckich na terenie Generalnego Gubernatorstwa i ziem włączonych do Rzeszy;

• opisuje, jak wyglądała okupacja niemiecka na Kresach Wschodnich.

• tłumaczy znaczenie takich pojęć jak np.: Generalne Gubernatorstwo, Kraj Warty, volkslista, kenkarta.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla uczniom temat oraz cel zajęć zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, krótko przybliża planowany przebieg zajęć.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? Będą to obowiązujące uczniów kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na 5‑osobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie nr 2: „Wyjaśnij, w jaki sposób traktowana była ludność na ziemiach podporządkowanych Trzeciej Rzeszy”. Poleca uczniom, aby opracowali odpowiedzi w dotychczasowych grupach. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W podobny sposób uczniowie wykonują kolejne polecenie, wyjaśniając, dlaczego hitlerowcy pozwalali na tworzenie się grup zbrojnych złożonych z przedstawicieli innych narodowości zamieszkujących dawne ziemie polskie.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia nr 1, 2 i 3 z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

4. Ćwiczenia 5 i 6 uczniowie wykonują w parach. Analizują teksty źródłowe oraz ilustracje. Konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi. Na koniec wspólnie omawiają odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Sytuacja Polaków na ziemiach wcielonych do III Rzeszy. Generalne Gubernatorstwo” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2011.

Satyra w konspiracji 1939‑1944, op. G. Załęski, Warszawa 1958.

Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939‑1959. Atlas ziem Polski. Polacy, Żydzi, Niemcy, Ukraińcy, pod red. W. Sienkiewicza i G. Hryciuka, Warszawa 2008.

R. Szuchta, P. Trojański, Holokaust. Zrozumieć dlaczego, Warszawa 2006.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Prezentacja multimedialna”, aby przygotować się do późniejszej pracy.