SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Powodzie i ich przyczyny

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa IV

Podstawa programowa

Zakres rozszerzony: XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.

Uczeń:

2. wyjaśnia powstawanie sztormów, powodzi i tsunami.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia, czym jest powódź,

• poznaje czynniki wpływające na powstanie powodzi,

• rozróżnia rodzaje powodzi i określa ich genezę,

• określa zagrożenia związane z powodziami i metody przeciwdziałania podtopieniom.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metodynauczania: blended learning, IBSE

Formy zajęć: praca w grupach

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, atlas, zeszyt przedmiotowy, arkusz papieru A1/A0, pisaki

Materiały pomocnicze:

E. Bajkiewicz‑Grabowska, Z. Mikulski, Hydrologia ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.

Dane dotyczące rzek świata (Univeristy of New Hampshire) (dostęp 10.02.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie do tematu lekcji poprzez przypomnienie pojęcia powodzi – pogadanka, pytania nauczyciela, odpowiedzi uczniów.

Faza realizacyjna

• Prośba do uczniów o przeczytanie tekstu e‑materiału.

• Omówienie zasad wykonania zadania. Zadaniem uczniów jest wysłuchanie audiobooka i przeanalizowanie grafiki interaktywnej z e‑materiału, wykonanie wskazanych przez nauczyciela poleceń, a następnie przedstawienie rezultatów na forum klasy.

• Prezentacja audiobooka zawierającego informacje o przyczynach powodzi i ich zasięgu przestrzennym w Polsce. W trakcie odsłuchiwania nagrania uczniowie prowadzą notatki (alternatywnie wypełniają kartę pracy przygotowaną przez nauczyciela).

• Zgłaszanie przez uczniów pytań i wątpliwości po wysłuchaniu audiobooka, wyjaśnienia nauczyciela.

• Prezentacja grafiki interaktywnej przedstawiającej wybrane rzeki świata wraz z opisem ich reżimu i krótkim opisem zdarzeń powodziowych. Nauczyciel omawia poszczególne powodzie na podanych rzekach świata, wspólnie z uczniami przeprowadza analizę przyczyn tych powodzi w formie pogadanki.

• Podział uczniów na grupy (liczebność grup określa nauczyciel).

• Kilkuminutowa praca w grupach mająca na celu określenie głównych przyczyn powodzi w Polsce i na świecie oraz ich skutków (burza mózgów), a następnie opracowanie w postaci graficznej kompleksowego schematu przyczynowo‑skutkowego (alternatywnie mapy myśli) przedstawiającego związki między czynnikami przyrodniczymi i antropogenicznymi a powstawaniem powodzi.

• Prezentacja na forum klasy przez przedstawicieli grup opracowanych schematów. Po każdej prezentacji następuje krótka dyskusja z udziałem wszystkich uczniów. Nauczyciel kontroluje poprawność wypowiedzi, wprowadza uzupełnienia, zadaje pytania naprowadzające.

• Dyskusja z udziałem wszystkich uczniów mająca charakter kompleksowego podsumowania informacji dotyczących związków przyczynowo‑skutkowych między czynnikami przyrodniczymi (zwłaszcza ustrojem rzek) i antropogenicznymi a powstawaniem powodzi. Sformułowanie ogólnych prawidłowości.

• Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Praca pisemna: Zbierz informacje na temat dziesięciu największych powodzi, jakie miały miejsce na świecie od początku XX w. Określ, co było ich przyczyną.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Audiobook i grafika interaktywna zawarte w e‑materiale mogą być wykorzystane, w części lub całości, podczas lekcji dotyczących różnych zagadnień hydrologicznych, np. cyklu hydrologicznego, bilansu wodnego, rozmieszczenia wód powierzchniowych na Ziemi, ustrojów rzecznych itp. Znajdą także zastosowanie podczas samodzielnej pracy ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego hydrosfery.