Autor: Jarosław Dyrda

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Przyczyny zamieszkiwania Polaków poza granicami Polski (w ujęciu historycznym)

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

IV. Aspekty etniczne życia społecznego.

Uczeń:

4) analizuje przyczyny zamieszkiwania Polaków poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (potoki emigracyjne, zmiana granic i wysiedlenia); wyjaśnia zróżnicowanie form i treści tożsamości polskiej tych osób.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje przyczyny zamieszkiwania Polaków poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej;

• charakteryzuje etapy emigracji Polaków;

• wskazuje jej zróżnicowanie polityczne i ekonomiczne;

• wyjaśnia zróżnicowanie form i treści tożsamości polskiej tych osób;

• wskazuje główne kierunki emigracji;

• omawia sytuację polskiej diaspory.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca;

• praca z tekstem i materiałem graficznym;

• burza mózgów;

• praca z mapą interaktywną.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Wprowadzenie do tematu lekcji i zapoznanie się z celami lekcji.

2. Przedstawienie klasie pojęcia „Polonia” i jego znaczenia oraz wskazanie na obecną liczebność Polonii na świecie. Klasa ma się zastanowić, dlaczego tylu Polaków mieszka poza granicami ojczyzny – burza mózgów.

Faza realizacyjna

1. Analiza liczby Polaków poza granicami kraju za pomocą grafiki „Polonia na świecie”. Wskazanie przez zespół klasowy największych skupisk Polonii na świecie.

2. Prowadzona przez nauczyciela rozmowa nauczająca o przyczynach polskiej emigracji od czasów upadku I Rzeczypospolitej. Wskazanie etapów emigracji:

• emigracja w XVIII wieku po klęsce konfederacji barskiej i upadku państwa;

• emigracja po klęsce powstania listopadowego, Wielka Emigracja;

• emigracja po klęsce powstania styczniowego;

• emigracja zarobkowa od II połowy XIX wieku;

• emigracja w okresie międzywojennym;

• emigracja spowodowana II wojną światową;

• emigracja powojenna;

• emigracja z PRL;

• nowa emigracja zarobkowa po 1989 roku;

• emigracja czasów Unii Europejskiej.

3. Omówienie poszczególnych etapów emigracji Polaków, ze wskazaniem jej głównych przyczyn i kierunków. Analiza mapy interaktywnej dotyczącej liczby Polaków na emigracji i ich głównych skupiskach.

4. Podsumowanie zajęć – tożsamość Polaków za granicami kraju oraz to, co ją tworzy. Omówienie roli organizacji polonijnych. Przedstawienie znaczenia Karty Polaka.

Faza podsumowująca

1. Wykonanie ćwiczeń dołączonych do mapy interaktywnej.

2. Wykonanie ćwiczeń 1–4 z modułu „Sprawdź się”.

Praca domowa:

Wykonanie pozostałych ćwiczeń i notatki z lekcji.

Materiały pomocnicze:

Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Atlas polskiej obecności za granicą, Warszawa 2014.

Kancelaria Senatu, Opieka nad Polonią i Polakami za granicą w 2019 r., magazynpolonia.com.

Warsaw Institute, Nowa strategia promocji Polski za granicą, dziennikzwiazkowy.com.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Mapa interaktywna może być wykorzystana do wykonania notatki z lekcji lub jako materiał powtórzeniowy.