Autor: Jarosław Dyrda

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Nauczanie na przestrzeni wieków

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VI. Wybrane problemy polityki publicznej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

4) przedstawia możliwości kontynuacji edukacji (studia I stopnia i jednolite magisterskie, szkoły kształcące w zawodzie); wyjaśnia, w jaki sposób podnosić swoje kwalifikacje zawodowe.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• poznaje system szkolnictwa w starożytnej Grecji i Rzymie;

• charakteryzuje, jak funkcjonowało szkolnictwo w średniowieczu;

• omawia funkcjonowanie szkolnictwa w późniejszych epokach;

• przedstawia rozwój szkolnictwa w Polsce od czasów najdawniejszych do dziś.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca;

• praca z materiałem graficznym;

• burza mózgów;

• praca z linią chronologiczną;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Wprowadzenie do tematu lekcji i zapoznanie się z jej celami.

2. Krótka informacja na temat nauki i jej roli na przestrzeni wieków w oparciu o stwierdzenie Jana Zamoyskiego „Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie… Nadto przekonany jestem, że tylko edukacja publiczna zgodnych i dobrych robi obywateli”.

Faza realizacyjna

1. Realizacja tematu odbywa się na podstawie linii chronologicznej prezentującej nauczanie na przestrzeni wieków. Każda epoka po zaprezentowaniu przez nauczyciela odpowiedniego elementu linii chronologicznej jest omawiana wspólnie z zespołem klasowym. Uczniowie samodzielnie przygotowują w trakcie lekcji notatkę w zeszycie przedmiotowym.

2. Nauczyciel przedstawia historię edukacji w starożytności, wskazując na jej kształt w najstarszych cywilizacjach: Egipcie i Mezopotamii. Następnie omawia rolę edukacji w starożytnej Grecji oraz Rzymie – rozmowa nauczająca.

3. Siedem sztuk wyzwolonych – uczniowie próbują samodzielnie ustalić, co wchodziło w ich skład, oraz jakie było znaczenie trivium i quadrivium w procesie edukacyjnym. Praca z materiałem graficznym.

4. Powstawanie pierwszych uniwersytetów – klasowa burza mózgów – rola uniwersytetu w średniowiecznym państwie na przykładzie Akademii Krakowskiej. Zapisanie wniosków do zeszytów.

5. Szkolnictwo doby renesansu – próba ustalenia, jaki był cel i model wykształcenia renesansowego. Praca w grupach. Uczniowie zastanawiają się nad humanizmem i jego rolą w kształceniu młodego pokolenia, zapisują wnioski.

6. Dyskusja na temat nauczania prowadzonego przez jezuitów w tworzonych przez ten zakon kolegiach. Uczniowie próbują za pomocą internetu zlokalizować najbliższe dawne kolegia zakładane przez jezuitów oraz wskazać wybitne postacie, które pobierały tam naukę.

7. Likwidacja kolegiów jezuickich i powstanie Komisji Edukacji Narodowej – rozmowa nauczająca. Klasa próbuje wskazać znaczenie i rolę tej instytucji edukacyjnej dla polskiej nauki.

8. Na kolejnych slajdach są prezentowane wieki XIX i XX oraz przemiany w polskim szkolnictwie po II wojnie światowej.

Faza podsumowująca

1. Podsumowanie zajęć o nauczaniu na przestrzeni wieków. Wyznaczona przez nauczyciela osoba odczytuje swoją notatkę z lekcji, pozostali uczniowie porównują ją ze swoimi notatkami i wraz z nauczycielem dokonują ewentualnych uzupełnień.

2. Wykonanie ćwiczeń do linii chronologicznej.

Praca domowa:

Wykonanie ćwiczeń z modułu „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Sławomir Leśniewski, Jan Zamoyski. Hetman i polityk, Warszawa 2008.

Ernst Robert Curtius, Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, Kraków, Wydawnictwo Universitas, 1997.

Z dziejów szkolnictwa jezuickiego w Polsce, wybór i oprac. ks. J. Paszenda, Kraków 1994.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Linia chronologiczna jest materiałem powtórzeniowym z tego tematu. Można ją też wykorzystać do tworzenia prezentacji multimedialnej poświęconej nauce i jej historii.