Autor: Piotr Obolewicz

Temat: Klasycystyczny charakter bajek Ignacego Krasickiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne: Uczeń:

• wymienia cechy bajki jako gatunku klasycystycznego;

• omawia nauki płynące z bajek;

• tworzy własną bajkę z uwzględnieniem cech gatunku.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego;

• praca w parach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• teksty wybranych bajek Ignacego Krasickiego ;

• treść bajki I. Krasickiego pt. Koniec;

• fotografie dla każdej grupy;

• fragment utworu Franciszka Ksawerego Dmochowskiego Sztuka rymotwórcza z lukami .

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel rozdaje uczniom fragment utworu Franciszka Ksawerego Dmochowskiego Sztuka rymotwórcza, w którym wykropkowane zostały wyrazy bajka. Prosi, aby przeczytali tekst i zaproponowali słowa, których w nim brakuje. Nie informuje, że chodzi o to samo słowo.

   Tekst do uzupełnienia:

   W różnych rzeczy postaci i różnego zwierza
   .......... prosto do celu moralnego zmierza.
   Co zwierzęta gadają, w czym się mylnie rządzą,
   Niech się stąd uczą ludzie, niech równie nie błądzą.
   Tok jej prosty, zaleta z rzeczy i stosunku.
   Lecz i w tym mało dobrze pisało gatunku. [...]
   Trzeba sztukę z wdziękami natury pomieścić –
   I przypowieść zaostrzyć, i w .......... się pieścić,
   Wszystko do swego kształtnie podciągnąć rzemiosła,
   Dumę lwa, chytrość liszki, próżność wydać osła.
   Od Wschodu się nam dostał ten zabytek wierszy;
   Z Greków Ezop dowcipny prawił .......... pierwszy,
   Fedr je Rzymianom, Fonten Francuzom przyswoił,
   Jakubowski je rytmem ojczystym przestroił,
   A ten, w którym się tyle wielkich darów mieści,
   Krasicki śliczne zrobił .......... i powieści.
   Jeźli więc w .......... życia chcesz dawać przykłady,
   Idź za piękną naturą i stąpaj w tych ślady.

2. Wskazane osoby odczytują swoje propozycje uzupełnień. Następnie prowadzący wyświetla fragment utworu Franciszka Ksawerego Dmochowskiego umieszczony w e‑materiale w sekcji Przeczytaj. Uczniowie sprawdzają swoje odpowiedzi.

3. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji. Nauczyciel zadaje pytania:
   - Jakie są cechy bajki jako gatunku?
   - Jakie bajki Ignacego Krasickiego znają uczestnicy zajęć?
   - Jakie nauki zawierają wskazane przez uczniów teksty?

4. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium zawarte w sekcji „Prezentacja TED”. Uczniowie odczytują polecenie: Obejrzyj film z wykładem i wynotuj najważniejsze cechy bajki jako gatunku klasycystycznego i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

2. Uczniowie w tych samych parach losują treści bajek przygotowane przez nauczyciela. Tworzą kilkuzdaniowe wypowiedzi, w których udowadniają, że wylosowane przez nich teksty mają charakter klasycystyczny.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia interaktywne z sekcji „Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

4. Praca w grupach. Prowadzący dzieli klasę na pięć grup. Każda grupa otrzymuje fotografię, która związana jest z dzisiejszymi czasami.
   Polecenie dla grup: Stwórzcie bajkę, która będzie poruszała temat związany z fotografią. Pamiętajcie o cechach gatunku.

Przykładowe zdjęcia:

RSdvtfybwhTVq

Zdjęcie przedstawia grupę młodych ludzi (cztery kobiety, dwóch mężczyzn) siedzących w biurze, na kanapach. Ludzie rozmawiają.

RKjlrbIjxvsPh

Zdjęcie przedstawia blat stołu, na którym stoi budzik, kubek i maszyna do pisania. Leżą kartki i okulary.

R10YJDB1yWy9P

Zdjęcie przedstawia skaczącą młodą kobietę z parasolem na tle drewniane ściany,

RRlK6HVWReaOG

Zdjęcie przedstawia siedem dłoni leżących jedna na drugiej.

R1Rck9HXmaoNs

Zdjęcie przedstawia mężczyznę siedzącego przy stole. Na stole stoi przed nim laptop. Mężczyzna trzyma w lewej dłoni smartfon.

5. Wskazane osoby z poszczególnych grup przedstawiają bajki. Po prezentacji każdej grupy chętni uczniowie formułują naukę płynącą z tekstu i oceniają, czy odczytany tekst ma cechy bajki.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy bajkę Krasickiego: KONIEC
   Zmordował się na koniec ten, co bajki prawił,
   Żeby więc do ostatka słuchaczów zabawił,
   Rzekł: „Powiem jeszcze jedną, o której nie wiecie:
   Bajka poszła w wędrówkę. Wędrując po świecie
   Zaszła w lasy głębokie; okrutni i dzicy
   Napadli ją z hałasem wielkim rozbójnicy,
   A widząc, ze ubrana bardzo podle była,
   Zdarli suknie - aż z bajki Prawda się odkryła”. [Źródło: https://literat.ug.edu.pl/ikbajk/039.htm]

2. Jedna osoba odczytuje tekst. Następnie prowadzący pyta:
   - Czego dowiadujemy się o bajce?
   - Jakie jej cechy zostały przywołane przez autora?
   Wskazane osoby odpowiadają.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują pracę domową wskazaną w e‑materiale.

Materiały pomocnicze:

• Paulina Słoma, Krasicki w szkole a Krasicki szkolny – o (nie) omawianiu sylwetek twórców w liceum, „Acta Humana” 2018, nr 9, s. 143‑151.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja TED”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

• Nauczyciel może wykorzystać multimedium bazowe we wprowadzeni do zajęć lub w podsumowaniu lekcji.