Dla nauczyciela
Autor: Piotr Obolewicz
Przedmiot: Język polski
Temat: Klasycystyczny charakter bajek Ignacego Krasickiego
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne: Uczeń:
wymienia cechy bajki jako gatunku klasycystycznego;
omawia nauki płynące z bajek;
tworzy własną bajkę z uwzględnieniem cech gatunku.
Strategie nauczania:
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem e‑podręcznika;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego;
praca w parach.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
teksty wybranych bajek Ignacego Krasickiego ;
treść bajki I. Krasickiego pt. Koniec;
fotografie dla każdej grupy;
fragment utworu Franciszka Ksawerego Dmochowskiego Sztuka rymotwórcza z lukami .
Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel rozdaje uczniom fragment utworu Franciszka Ksawerego Dmochowskiego Sztuka rymotwórcza, w którym wykropkowane zostały wyrazy bajka. Prosi, aby przeczytali tekst i zaproponowali słowa, których w nim brakuje. Nie informuje, że chodzi o to samo słowo.
Tekst do uzupełnienia:
W różnych rzeczy postaci i różnego zwierza
.......... prosto do celu moralnego zmierza.
Co zwierzęta gadają, w czym się mylnie rządzą,
Niech się stąd uczą ludzie, niech równie nie błądzą.
Tok jej prosty, zaleta z rzeczy i stosunku.
Lecz i w tym mało dobrze pisało gatunku. [...]
Trzeba sztukę z wdziękami natury pomieścić –
I przypowieść zaostrzyć, i w .......... się pieścić,
Wszystko do swego kształtnie podciągnąć rzemiosła,
Dumę lwa, chytrość liszki, próżność wydać osła.
Od Wschodu się nam dostał ten zabytek wierszy;
Z Greków Ezop dowcipny prawił .......... pierwszy,
Fedr je Rzymianom, Fonten Francuzom przyswoił,
Jakubowski je rytmem ojczystym przestroił,
A ten, w którym się tyle wielkich darów mieści,
Krasicki śliczne zrobił .......... i powieści.
Jeźli więc w .......... życia chcesz dawać przykłady,
Idź za piękną naturą i stąpaj w tych ślady.Wskazane osoby odczytują swoje propozycje uzupełnień. Następnie prowadzący wyświetla fragment utworu Franciszka Ksawerego Dmochowskiego umieszczony w e‑materiale w sekcji Przeczytaj. Uczniowie sprawdzają swoje odpowiedzi.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji. Nauczyciel zadaje pytania:
- Jakie są cechy bajki jako gatunku?
- Jakie bajki Ignacego Krasickiego znają uczestnicy zajęć?
- Jakie nauki zawierają wskazane przez uczniów teksty?Podanie celu i tematu zajęć.
Faza realizacyjna:
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium zawarte w sekcji „Prezentacja TED”. Uczniowie odczytują polecenie: Obejrzyj film z wykładem i wynotuj najważniejsze cechy bajki jako gatunku klasycystycznego i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.
Uczniowie w tych samych parach losują treści bajek przygotowane przez nauczyciela. Tworzą kilkuzdaniowe wypowiedzi, w których udowadniają, że wylosowane przez nich teksty mają charakter klasycystyczny.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia interaktywne z sekcji „Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.
Praca w grupach. Prowadzący dzieli klasę na pięć grup. Każda grupa otrzymuje fotografię, która związana jest z dzisiejszymi czasami.
Polecenie dla grup: Stwórzcie bajkę, która będzie poruszała temat związany z fotografią. Pamiętajcie o cechach gatunku.
Przykładowe zdjęcia:
Wskazane osoby z poszczególnych grup przedstawiają bajki. Po prezentacji każdej grupy chętni uczniowie formułują naukę płynącą z tekstu i oceniają, czy odczytany tekst ma cechy bajki.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy bajkę Krasickiego: KONIEC
Zmordował się na koniec ten, co bajki prawił,
[Źródło: https://literat.ug.edu.pl/ikbajk/039.htm]
Żeby więc do ostatka słuchaczów zabawił,
Rzekł: „Powiem jeszcze jedną, o której nie wiecie:
Bajka poszła w wędrówkę. Wędrując po świecie
Zaszła w lasy głębokie; okrutni i dzicy
Napadli ją z hałasem wielkim rozbójnicy,
A widząc, ze ubrana bardzo podle była,
Zdarli suknie - aż z bajki Prawda się odkryła”.Jedna osoba odczytuje tekst. Następnie prowadzący pyta:
- Czego dowiadujemy się o bajce?
- Jakie jej cechy zostały przywołane przez autora?
Wskazane osoby odpowiadają.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują pracę domową wskazaną w e‑materiale.
Materiały pomocnicze:
Paulina Słoma, Krasicki w szkole a Krasicki szkolny – o (nie) omawianiu sylwetek twórców w liceum, „Acta Humana” 2018, nr 9, s. 143‑151.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja TED”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.
Nauczyciel może wykorzystać multimedium bazowe we wprowadzeni do zajęć lub w podsumowaniu lekcji.