Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Państwo idealne Platona

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie Platońskiej koncepcji państwa idealnego, również jako utopii;

• charakteryzuje modele ustroju politycznego w filozofii Platona;

• rozpoznaje wpływ Platońskiej metafory jaskini na model państwa sprawiedliwego;

• rozważa wpływ edukacji na człowieka uwięzionego w platońskiej jaskini.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• metoda akwarium;

• prezentacja multimedialna;

• film edukacyjny.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Państwo idealne Platona”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 2 z sekcji „Prezentacja TED” na podstawie treści w zakładce „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się medium w sekcji „Film edukacyjny”.

Faza wprowadzająca:

1. Po zalogowaniu na platformie nauczyciel prezentuje (na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika) temat lekcji oraz cele zajęć. Omawia lub ustala razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji. Prosi wybranego ucznia o przeczytanie pytania znajdującego się we wprowadzeniu do e‑materiału: Czy możliwe jest państwo idealne, zapewniające szczęście wszystkim obywatelom? Uzasadnij odpowiedź. i rozpoczęcie dyskusji na podstawie przeczytanego przed lekcją tekstu. Po zakończeniu dyskusji chętna/wybrana osoba przedstawia wnioski.

3. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czy Platońska rzeczpospolita jest rzeczywiście idealna? Czy chciałbyś żyć w takim państwie?

Faza realizacyjna:

1. Metoda akwarium. Nauczyciel prosi uczniów, by podzieli się na trzy grupy. Informuje, że będą uczestniczyć w dyskusji: sąd nad Platonem. Wyjaśnia, że ten typ dyskusji określany jest jako metoda akwarium. Prowadzący zajęcia przedstawia zasady pracy: pierwsza grupa (oskarżyciele) siada w kręgu i  oskarża Platona o propagowanie totalitaryzmu, w tym samym czasie druga grupa (obrońcy) zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji, po czym będzie go przed tym zarzutem broniła. Trzecia grupa wyda wyrok (sędziowie). Zadaniem grup jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu debaty. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji. Po zakończeniu debaty uczniowie mogą zamienić się rolami. Następnie prowadzący zajęcia prosi wybranych uczniów o dokonanie oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów itp. koleżanek i kolegów z grupy dyskutującej.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Prezentacja multimedialna”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na pytania:
   — grupa 1: W jakiej sytuacji znajduje się człowiek uwięziony w jaskini? Czy jego położenie może się zmienić pod wpływem edukacji?
   — grupa 2: W jaki sposób poznanie prawdziwego bytu i najwyższej idei Dobra wpływa na obywateli państwa i jego przywódców?. Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Prezentacja TED”. Klasa dzieli się na grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne z sekcji „Prezentacja TED”. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformę nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Każdy uczeń ma dokończyć zdanie, odwołując się do wyświetlonych treści: Zaczynam się zastanawiać…

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Wyjaśnij twierdzenie: „wszystkie drogi prowadzą do Platona”. Czy ma ono odniesienie we współczesnej filozofii i kulturze?

2. Przedstaw graficznie mit jaskini z Państwa i objaśnij jego znaczenie. W swojej odpowiedzi uwzględnij naukę Platona o dwóch światach: idealnym i zmysłowym.

Materiały pomocnicze:

• Winkler M., Commichau A., Sztuka prowadzenia wykładów i lekcji, Kraków 2008.

• Femiak T., O sztuce uświadomionego mówienia – czyli jakiej filozofii uczniowie potrzebują?, w: „Edukacja Filozoficzna” 32(2001), s. 147–160.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.