Prezentacja TED
Okiem eksperta
Przekonaj się, co na ten temat sprawiedliwości Platona powiedział ekspert.
Idee sprawiedliwości oraz własności w interpretacji Platona i ArystotelesaSprawiedliwość zdaniem Platona jest czymś, co „mieszka” zarówno w pojedynczych ludziach, jak i w całych państwach. To, co większe, jest bowiem podobne do tego, co mniejsze, czyli państwo do człowieka. W państwie cnotą specyficzną dla klasy rządzących jest mądrość; dla strażników męstwo, a dla wszystkich klas opanowanie wewnętrzne – zdolność panowania nad żądzami. Zdolność ta wyraża się w zgodzie dotyczącej tego, która klasa ma rządzić. Czwarta cnota, sprawiedliwość, oznacza, że każdy zajmuje się tą jedną rzeczą, do której ma największe wrodzone zdolności. Według Sokratesa „[…] każdy obywatel powinien się zajmować czymś jednym, tym, do czego by miał największe dyspozycje wrodzone. […] to gotowa być sprawiedliwość – robić swoje”. Platońska idea sprawiedliwości ma więc charakter zasadniczo nieegalitarny, zakłada bowiem wrodzoną nierówność ludzi. Nierówność ta nie jest powodem ubolewania Platona, lecz przeciwnie – staje się podstawą jego poglądów na sprawiedliwość i społeczny podział pracy. Ten realizowany jest w ramach trzech grup: rządzących, strażników i pracowników. W przypadku gdy dzieci członków danej „klasy” są ponadprzeciętnie zdolne albo zbyt mało zdolne, istnieje możliwość przeniesienia ich do wyższej lub niższej „klasy”.
Odpowiedz na pytania: Dlaczego, zdaniem Platona, lepiej być sprawiedliwym niż szczęśliwym? Czy taka perspektywa znajduje swoje uzasadnienie w dzisiejszych czasach?
Ćwiczenia i polecenia
Połącz w pary przedstawione przez Platona przeciwstawne modele władzy.
tyrania tłumu, oligarchia, tyrania
monarchia | |
arystokracja | |
demokracja |
Przypomnij sobie swoje odpowiedzi z ćwiczenia 2. Odpowiedz na pytanie, jakie są cechy charakterystyczne dla każdego z wymienionych tam ustrojów politycznych?
Przeprowadźcie sąd nad Platonem. Podzielcie się na trzy grupy: jedna będzie oskarżać Platona o propagowanie totalitaryzmu (oskarżyciele), druga będzie go przed tym zarzutem broniła (obrońcy), trzecia wyda wyrok (sędziowie). Przygotujcie starannie argumenty.
Wyjaśnij stwierdzenie: „Wszystkie drogi prowadzą do Platona”. Czy ma ono odniesienie we współczesnej filozofii i kulturze?