Dla nauczyciela

Autor: Joanna Kalinowska

Przedmiot: Historia

Temat: Jak powstały „fabryki śmierci”? Nazistowski plan eksterminacji Żydów

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
XLIX. Niemiecka polityka eksterminacji. Uczeń:
1) przedstawia ideologiczne podstawy eksterminacji Żydów oraz innych grup etnicznych i społecznych, prowadzonej przez Niemcy hitlerowskie;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XLIX. Niemiecka polityka eksterminacji. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
1) rozróżnia terminologię stosowaną w nauce na określenie niemieckiej polityki eksterminacyjnej w okresie II wojny światowej (m.in. Holokaust, Szoa, Porajmos);
2) wyjaśnia religijne, kulturowe i polityczne korzenie rasizmu i antysemityzmu;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • wyjaśnia ideologiczne podstawy traktowania Żydów przez Niemców jako podludzi oraz późniejszej ich eksterminacji;

  • omawia etapy eksterminacji Żydów;

  • tłumaczy, w jaki sposób do losu ludności żydowskiej i planowanego ludobójstwa podchodzili niemieccy wojskowi i urzędnicy.

  • wyjaśnia znaczenia terminów Holokaust oraz Shoah.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

  • analiza materiału źródłowego (porównawcza);

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy zawartość sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia temat oraz cele zajęć. Omawia lub ustala razem z uczniami kryteria sukcesu w postaci pytań, na które chcieliby uzyskać odpowiedź.

  2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

  1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel poleca uczniom, aby odliczyli do sześciu i utworzyli grupy zgodnie z przydzielonym numerem. Każdy z zespołów opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

  • grupy 1 i 4 – Pseudonaukowe podwaliny Holokaustu,

  • grupy 2 i 5 – Kolonialne zapędy,

  • grupy 3 i 6 – Etapy Zagłady.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

  1. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel odtwarza trzeci film i prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie 4: „Wymień metody stosowane przez nazistów w celu eksterminacji Żydów”. Następnie prosi uczniów, aby wciąż w swoich grupach opracowali odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

  2. Dyskusja. Nawiązując do polecenia 3, nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Na czym polegał rasistowski i kolonialny charakter polityki III Rzeszy? Uczniowie przedstawiają swoje propozycje odpowiedzi wraz z uzasadnieniem.

  3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1, 2 i 3 w sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonywanych zadań wraz z uczniami.

  4. Ćwiczenie 4, wyświetlone przez nauczyciela na tablicy, uczniowie wykonują w parach. Dyskutując, rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą, kontynuują dyskusję i uzasadniają swój wybór.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie 6, rozstrzygając, czy nakreślony w tekście źródłowym plan eksterminacji Żydów został zrealizowany. Wybrane osoby przedstawiają propozycję odpowiedzi, pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują.

  2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Jak powstały »fabryki śmierci«? Nazistowski plan eksterminacji Żydów” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

  2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj polecenia dołączone do filmów w sekcji „Film edukacyjny”.

Materiały pomocnicze:

P. Longerich, Konferencja w Wannsee. Droga do „ostatecznego rozwiązania”, tłum. B. Nowacki, Warszawa 2018.

M. Maranda, Nazistowskie obozy zagłady. Opis i próba analizy zjawiska, Warszawa 2002.

R. Rosenbaum, Wyjaśnienie Hitlera. W poszukiwaniu źródeł zła, tłum. A. Siewior‑Kuś, Warszawa 2001.

T. Snyder, Czarna ziemia. Holokaust jako ostrzeżenie, tłum. B. Pietrzyk, Kraków 2015.

R. Szuchta, P. Trojański, Zrozumieć Holokaust. Książka pomocnicza do nauczania o zagładzie Żydów, Warszawa 2012.

Wskazówki metodyczne:

  • Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Film edukacyjny”, aby przygotować się do późniejszej pracy.

Sprawdź się