Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Początki najstarszych cywilizacji

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje, jak pismo zmieniło życie człowieka;

• wyjaśnia powody wykształcenia się systemów prawnych;

• wymienia wynalazki i odkrycia, które zawdzięczamy cywilizacjom starożytnego Wschodu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Początki najstarszych cywilizacji”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Mapa interaktywna + Sprawdź się” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz mapie interaktywnej. Może rozdzielić zagadnienia między uczniów albo grupy uczniowskie (liczące do trzech‑czterech uczniów) tak, aby skupiali się na jednej z wymienionych cywilizacji: 1. Mezopotamia i Sumerowie, 2. Indie i Chiny; 3. Ameryka Północna i Południowa.

Faza wstępna:

1. Przybliżenie przez nauczyciela wyświetlonych na tablicy: tematu i celów lekcji. Omówienie planowanego przebiegu zajęć.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca jednemu z uczniów, aby zaproponował swoje skojarzenia z tematem lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybraym osobom (lub przedstawicielom grup), aby zaprezentowały swoje prace przed resztą klasy. Po prezentacjach uczniowie krótko dyskutują o przedstawionych pracach, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Nauczyciel, nawiązując do prezentacji uczniów oraz mapy interaktywnej, z którą uczniowie mieli zapoznać się przed zajęciami, poleca wybranej osobie przeczytać polecenie nr 2 z sekcji „Mapa interaktywna + Sprawdź się”: „Wskaż wspólne cechy obszarów, na których powstały starożytne cywilizacje”. Uczniowie wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy. W podobny sposób wykonują polecenie nr 3, wyjaśniając, jaki wpływ miało położenie oraz warunki geograficzne na charakter powstałych na nich cywilizacji. Prowadzący czuwa nad poprawnością uczniowskich wypowiedzi.

3. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie nr 3 - „Wyjaśnij, co o cywilizacji starożytnych Chin mówi zabytek, o którym jest mowa w filmie”. Następnie prosi uczniów, aby opracowali odpowiedź indywidualnie. Po ustalonym wcześniej czasie jedna osoba (wskazana lub ochotnik) prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją.

Faza podsumowująca:

1. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, ocenia również prace uczniów przedstawione na początku fazy realizacyjnej.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Film edukacyjny + Sprawdź się”.

2. Opracuj podsumowanie tematu „Początki najstarszych cywilizacji” w formie pytań do krzyżówki.

Materiały pomocnicze:

A. Krzemińska, Rewolucja neolityczna, „Niezbędnik Inteligenta” 1/2016, Jak zmieniamy Ziemię. Wynalazki, które wstrząsnęły światem, dodatek do magazynu „Polityka” 2016, nr 2.

W. Ashmore, R. Sharer, Odkrywanie przeszłości. Wprowadzenie do archeologii, Kraków 2008.

M. Brézillon, Encyklopedia kultur pradziejowych, Warszawa 2001.

Historia świata. Starożytność, red. nacz. E. Wright, tł. Hanna Lisicka‑Michalska i in., Warszawa 1994.

Ilustrowana historia świata, pod red. G. Parkera, tł. J. Mikos, Poznań 1995.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Film edukacyjny”, aby przygotować się do późniejszej pracy.