Dla nauczyciela

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Ideał władcy według Jana Kochanowskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Lektura obowiązkowa

11) Jan Kochanowski, wybrane pieśni, w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II; psalmy, w tym Psalm 13, Psalm 47; tren IX, X, XI, XIX; Odprawa posłów greckich;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

interpretuje fragmenty Odprawy posłów greckich oraz Satyra Jana Kochanowskiego,
na podstawie wykładu eksperta oraz utworów Jana Kochanowskiego wyjaśnia, jak powinien postępować władca,
wskazuje cechy idealnego króla,
redaguje katalog zasad dla współczesnych „rządzących Rzeczpospolitą”.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
dyskusja;
metoda 635;
dyskusja za i przeciw.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel prosi, by uczniowie zapoznali się z wykładem eksperta oraz blokiem tekstowym e‑materiału Ideał władcy według Jana Kochanowskiego. Proponuje także chętnym osobom, by przygotowały się do głośnego odczytania z elementami interpretacji aktorskiej fragmentów utworów Jana Kochanowskiego zamieszczonych w lekcji: Odprawa posłów greckich oraz Satyr.

Faza wprowadzająca:

Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel pyta, czy uczniowie pamiętają, czym charakteryzował się doskonały władca w średniowieczu. Czy ten ideał zmienił się w czasach Jana Kochanowskiego? Uczniowie wypowiadają się swobodnie, wykorzystując swoją dotychczasową wiedzę oraz lekturę e‑materiału.
Następnie prowadzący prosi, by przygotowane osoby odczytały fragmenty Odprawy... oraz Satyra. Słuchaczom poleca, by notowali cechy, którymi powinni charakteryzować się rządzący.

Faza realizacyjna:

Uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenia towarzyszące wykładowi eksperta. Następnie porównują swoje odpowiedzi, a nauczyciel weryfikuje ich poprawność.
Później, także w parach, wykonują polecenia 1 i 2 z sekcji „Audiobook”.
Prowadzący poleca, by uczniowie podzielili się na 6‑osobowe grupy. Zapowiada, że będą pracowali metodą 635. Ich zadaniem będzie wykonanie polecenia: Zredaguj kodeks obowiązków dla współczesnych „rządzących Rzeczpospolitą”. Sformułuj trzy nakazy i trzy zakazy. Każda grupa przez 5 minut zapisuje na arkuszu papieru swoje propozycje trzech nakazów i trzech nakazów. Następnie podaje arkusz sąsiedniej grupie, której zadaniem jest dopisanie innych pomysłów. Ostatecznie powstaje kodeks nakazów i zakazów dla współczesnych rządzących, nad którym uczniowie mogą podyskutować w zakończeniu tej fazy lekcji.

Faza podsumowująca:

Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy. Prosi o samoocenę uczniów dotyczącą współpracy w zespole oraz wykonanego zadania. Dokonuje oceny pracy wybranych uczniów.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćw. 1 z sekcji „Audiobook”.

Materiały pomocnicze:

Metodyka literatury, tom 1 i 2, Warszawa 2001.
Jerzy Ziomek,Renesans, Warszawa 1976.
Janusz Pelc, Jan Kochanowski, Warszawa 1987.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Film” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Audiobook