Autor: Joanna Oparek

Temat: Różnorodność gatunkowa i stylistyczna Biblii

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia, jakie są źródła różnorodności stylistycznej ksiąg biblijnych;

• objaśnia sens moralny przypowieści‑bajki z Księgi Sędziów;

• określa przynależność gatunkową fragmentu Księgi Koheleta;

• dopisuje znaczenia biblizmów;

• udowadnia, że w Księgach narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego autor posłużył się stylizacją biblijną.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie fragmentów Biblii – do czytania z interpretacją. Zaznacza, aby wybrali fragmenty zróżnicowane stylistycznie, może zasugerować uczniom konkretne księgi.

2. Chętni uczniowie odczytują wybrane fragmenty.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i robi krótkie wprowadzenie na temat Biblii jako utworu literackiego (może przy tym nawiązać do interpretacji czytanych fragmentów – przykładów różnych gatunków literackich).

2. Nauczyciel prezentuje cele lekcji i ustala z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel prosi wybranego ucznia o wymienienie gatunków literackich występujących w Biblii, a pozostałych o ewentualne uzupełnienie.

3. Nauczyciel prosi wybranego ucznia o krótką charakterystykę stylu biblijnego (na podstawie tekstu z sekcji „Przeczytaj”).

4. Uczniowie przechodzą do sekcji „Prezentacja TED”. Po wysłuchaniu wykładu uczniowie wykonują polecenie 1 (Wyjaśnij, jakie są źródła różnorodności stylistycznej ksiąg biblijnych.). Nauczyciel prosi jedną osobę o zaprezentowanie wyjaśnienia i komentuje wypowiedź.

5. Uczniowie wykonują polecenie 2 z sekcji „Prezentacja TED”. Nauczyciel prosi kilka osób o zaprezentowanie odpowiedzi na forum.

6. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i zapoznają się z fragmentami tekstów biblijnych, do których odnoszą się ćwiczenia. Wykonują następnie ćwiczenia 1, 2, 3. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

7. Nauczyciel przechodzi do ćwiczenia 4 (Wyjaśnij sens moralny przypowieści bajki z Księgi Sędziów) – prosi jednego z uczniów o głośne odczytanie przypowieści. Nauczyciel przedstawia uczniom okoliczności powstania przypowieści i inicjuje dyskusję na temat jej wymowy (politycznej w czasach, gdy powstała i uniwersalnej).

8. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie 5. Wybrana osoba prezentuje odpowiedź, nauczyciel komentuje.

9. Ćwiczenie 6 (praca z mapą myśli) uczniowie wykonują wspólnie.

10. Ćwiczenia 7 i 8 uczniowie wykonują indywidualnie. Wybrane osoby prezentują odpowiedź, pozostali uczniowie komentują. Nauczyciel podsumowuje odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi jedną osobę o podsumowanie wiedzy na temat zróżnicowania gatunków literackich w Biblii.

2. Nauczyciel robi krótki, podsumowujący wykład na temat stylistyki biblijnej jako inspiracji dla literatury różnych epok. Podaje przykłady naśladowania biblijnych gatunków literackich, np. treny, psalmy, pieśni. Może przywołać tu Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego, a także przykłady polskiej poezji współczesnej.

3. Nauczyciel może dodatkowo zainteresować uczniów rytmiką biblijnych wersetów (co także jest elementem biblijnej stylizacji). Może zestawić przekłady tekstów biblijnych Czesława Miłosza (gdzie utrzymany jest podział na wersety) z przekładami Romana Brandstaettera (gdzie frazy zostały rozdzielone).

Praca domowa:

1. W liczącym co najmniej 150 słów wypracowaniu wykaż, że Adam Mickiewicz, pisząc Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego, posłużył się stylizacją biblijną.

2. Znajdź tropy biblijne w poezji Czesława Miłosza. Zapisz kilka przykładów.

Materiały pomocnicze

• Kazimierz Bukowski, Biblia a literatura polska, Warszawa 1990.

• Brudnik Edyta, Moszyńska Anna, Owczarska Beata, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Poradnik po metodach aktywizujących, Kielce 2011.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja TED”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.