Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Młoda Polska – powtórzenie wiadomości cz. 3 (Kazimierz Przerwa‑Tetmajer, Jan Kasprowicz i Leopold Staff)

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Lektura obowiązkowa
28) wybrane wiersze następujących poetów: Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa‑Tetmajer, Leopold Staff;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • powtórzy wiadomości na temat młodopolskiej liryki; najważniejszych kierunków, gatunków i tematów;

  • scharakteryzuje twórczość najważniejszych młodopolskich poetów: Kazimierza Przerwy‑Tetmajera, Jana Kasprowicza i Leopolda Staffa;

  • dokona interpretacji wybranego młodopolskiego utworu Leopolda Staffa.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • z użyciem komputera;

  • quiz.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • e‑podręcznik;

  • tablica interaktywna lub rzutnik;

  • komputery z dostępem do internetu dla uczniów;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

  1. Prowadzący wyświetla na tablicy temat zajęć. Następnie prosi uczniów, aby zapoznali się z sekcją „Wprowadzenie” „Przeczytaj” oraz by zgłosili swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią pomysły, a pozostały jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel je dopowiada.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel zapisuje na tablicy pytanie: Czym charakteryzuje się młodopolska liryka? Jakie są najważniejsze kierunki, gatunki i tematy? Odpowiedzi uczniowie szukają w e‑materiale, mogą również posiłkować się telefonami z dostępem do internetu. Uczniowie będą pracować w parach. Po upływie określonego przez nauczyciela czasu chętne osoby przedstawiają swoje odpowiedzi.

  2. Uczniowie zapoznają się z ilustracją interaktywną zamieszczoną w e‑materiale. Na tej podstawie wymieniają kierunki, jakie pojawiają się w twórczości Jana Kasprowicza i wyjaśniają, czy przemiany estetyczne, jakie zachodzą w jego dziełach, świadczą o ewolucji artystycznej.

  3. Nauczyciel za pomocą rzutnika pokazuje uczniom prezentację z e‑materiału dotyczącą Leopolda Staffa. Następnie uczniowie dzielą się na dwie grupy: jedna wykonuje polecenie i ćwiczenie nr 1, a druga polecenie i ćwiczenie nr 2.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy i na podstawie treści dostępnych w e‑materiale układają pytania do quizu dla innych grup. Następnie nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza zwycięską drużynę, np. ocenami za aktywność.

Praca domowa:

  1. Wykonaj polecenie nr 1 z sekcji „Ilustracja interaktywna”: Wskaż najważniejsze tematy poruszane przez Kazimierza Przerwę‑Tetmajera w jego twórczości i osadź je w kontekście epoki Młodej Polski.

Materiały pomocnicze:

  • Justyna Bajda, Poezja drugiej połowy XIX wieku (pozytywizm – Młoda Polska). Antologia, Wrocław 2007.

  • Justyna Bajda, „Poeci – to są słów malarze…”. Typy relacji między słowem a obrazem w książkach poetyckich okresu Młodej Polski, Wrocław 2010.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Prezentacja multimedialna