Scenariusz zajęć

Autor: Patrycja Męcik, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak ustalić wzór empiryczny i rzeczywisty związku chemicznego na podstawie składu procentowego i masy molowej?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy:

Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Uczeń:

4) ustala wzór empiryczny i rzeczywisty związku chemicznego (nieorganicznego i organicznego) na podstawie jego składu (wyrażonego np. w procentach masowych) i masy molowej.

Zakres rozszerzony:

I. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Uczeń:

5) ustala wzór empiryczny i rzeczywisty związku chemicznego (nieorganicznego i organicznego) na podstawie jego składu (wyrażonego np. w procentach masowych) i masy molowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• zastosujesz prawo stałości składu (Prawo Prousta);

• na podstawie wzoru empirycznego i masy molowej ustala wzór rzeczywisty związku chemicznego;

• szacuje wzór empiryczny związku chemicznego na podstawie wyników analizy elementarnej.

Strategie nauczania:

• asocjacyjno‑operacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• film edukacyjny;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale.

• tablica multimedialna/tablica/pisaki, kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wyświetla poniższe zdjęcia i wykorzystuje do ich opisu wstęp z e‑materiału :

„Laboratorium alchemika” sztych autorstwa Paullusa van der Dorsta, z książki H. Khunratha, pt. „Amphitheatrum sapientiae aeternae” (1595 r.)

Laboratorium alchemiczne

„Alchemik Sędziwój”, obraz Jana Matejki

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Pogadanka – nauczyciel zadaje uczniom pytania: Co to jest masa molowa i jak ją wyznaczyć? Jak określić skład procentowy związku?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film edukacyjny „Ustalanie wzoru empirycznego i rzeczywistego związku chemicznego”. W trakcie projekcji uczniowie zapisują w zeszytach pytania związane z niezrozumieniem konkretnych treści omawianych podczas filmu. Po projekcji filmu uczniowie z wątpliwościami na forum klasy przedstawiają swój problem. Chętni uczniowie lub nauczyciel wyjaśniają wątpliwości.

2. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia załączone do medium. W przypadku pojawiających się problemów mogą korzystać z treści w sekcji „przeczytaj”. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie podchodzą do tablicy i przedstawiają rozwiązania. Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność wykonanych zadań.

3. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej treść polecenia 1 i 2 zawartych w sekcji „przeczytaj”. Zadaniem uczniów jest rozwiązanie zadań. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie podchodzą do tablicy i przedstawiają rozwiązania. Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność wykonanych zadań.

4. Nauczyciel zapowiada uczniom, że będą rozwiązywać ćwiczenia nr 3‑8 zawarte w e‑materiale w sekcji „sprawdź się” – od najprostszych do najtrudniejszych. Uczniowie wykonują zadania w parach. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają rozwiązania na tablicy, a pozostali uczniowie wspólnie ustosunkowują się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

5. Nauczyciel zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „sprawdź się”. Każdy z uczniów wykonuje ćwiczenia samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają rozwiązania. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta:

• Czym się różni wzór empiryczny od rzeczywistego?

• Jak można ustalić wzór związku chemicznego?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe ...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny może być wykorzystany przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć oraz podczas podsumowania wiadomości i umiejętności.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Czym się różni wzór empiryczny od rzeczywistego?

• Jak można ustalić wzór związku chemicznego?