Autor: Krzysztof Kowaluk

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Mała konstytucja z 1992 roku

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

14) przedstawia polskie tradycje demokratyczne na przykładzie podstawowych instytucji ustrojowych: artykułów henrykowskich i Konstytucji marcowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompeetncje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia najważniejsze zasady małej konstytucji z 1992 r.;

• wyjaśnia prawny i polityczny kontekst jej uchwalenia;

• bada znaczenie prawne dokumentu przyjętego w 1992 r.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Środki dydaktyczne:

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Dwoje uczniów przedstawia przygotowane w domu krótkie prezentacje. Tematem pierwszej z nich jest „Transformacja ustrojowa Polski – od Okrągłego Stołu do noweli grudniowej”. Temat drugiej to: „Wojna na górze i jej następstwa 1990–1992”. Materiały mogą być przygotowane na podstawie podręczników z historii najnowszej (np. A. Dudek, Pierwsze lata Trzeciej Rzeczypospolitej, Kraków 2004) i innych dostępnych źródeł, w tym internetowych.

2. Nauczyciel podsumowuje wnioski pochodzące z każdej z nich i podkreśla zbieżność czasową procesu transformacji ustrojowej oraz poważnego konfliktu politycznego w Polsce.

3. Przedstawiony jest temat i cele zajęć.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie – pod kierunkiem nauczyciela – starają się zdefiniować głównych aktorów wydarzeń z lat 1990–1992 (prezydent, główne siły polityczne), uwzględniając dynamikę zmian politycznych.

2. Nauczyciel umieszcza konflikty polityczne z tamtego okresu w kontekście ładu konstytucyjnego ówczesnej Polski (znowelizowana konstytucja z 1952 r.) i przedstawia problemy, jakie z tego kontekstu wynikały (nieprecyzyjność zapisów, podatność na kryzysy konstytucyjne). Ukazuje Małą konstytucję jako próbę usprawnienia państwa w powyższych okolicznościach.

3. Uczniowie zostają podzieleni na dwie grupy w celu pracy z tekstem Małej konstytucji. Jedna przygotowuje listę najważniejszych zasad funkcjonowania władzy ustawodawczej, druga – postępuje analogicznie z władzą wykonawczą. Następnie przedstawiciele każdej z grup przedstawiają na forum klasy swoje wnioski. Nauczyciel zwraca uwagę na ich poprawność.

4. Uczniowie zapoznają się ze schematem interaktywnym i wykonują zamieszczone pod nim ćwiczenie.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel pyta uczniów, które zmiany wprowadzone przez Małą konstytucję utrzymały się w aktualnym stanie prawnym. Odbywa się krótka burza mózgów, zakończona próbą określenia znaczenia Małej konstytucji dla systemu politycznego Polski.

2. Uczniowie wykonują ćwiczenia 1–3.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia 4–8.

Materiał pomocniczy:

Roman Graczyk, Tworzenie konstytucji w Polsce w latach 1989–1997, wyborcza.pl.

Ryszard Chruściak, Spór o konstytucyjne kompetencje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, biblioteka.oapuw.pl.

Ustawa Konstytucyjna z dnia 17 października 1992 r., prawo.sejm.gov.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Schemat może zostać wykorzystany przez uczniów indywidualnie do własnej prezentacji multimedialnej lub podczas zajęć w charakterze podsumowania.