Scenariusz lekcji

Autor: Agnieszka Pieszalska

Przedmiot: biologia

Temat: Pośrednie dowody ewolucji

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
IX. Ewolucja. Uczeń:
2) przedstawia podstawowe źródła wiedzy o mechanizmach i przebiegu ewolucji;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XVI. Ewolucja. Uczeń:
2) przedstawia podstawowe źródła wiedzy o mechanizmach i przebiegu ewolucji;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje osobiste, społeczne, w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • omawia pośrednie dowody ewolucji;

  • wykazuje różnicę między pośrednimi a bezpośrednimi dowodami ewolucji.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • analiza tekstu źródłowego;

  • rozmowa kierowana;

  • mapa myśli.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu;

  • arkusze papieru A1, flamastry.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się ze wstępem w e‑materiale.

  2. Nauczyciel zadaje pytania:

  • Jakie wyróżniamy dowody ewolucji?

  • Jaka jest różnica miedzy pośrednimi a bezpośrednimi dowodami ewolucji?

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy i rozdaje im arkusze papieru A1 oraz flamastry. Grupy na podstawie e‑materiału oraz przygotowanych informacji mają za zadanie opracować w formie mapy myśli zagadnienia dotyczące pośrednich dowodów ewolucji. Mogą to przedstawić w formie haseł, symboli, rysunków.

  • Grupom I i II przypadają tematy: narządy homologiczne, narządy analogiczne, atawizmy i rozwój zarodkowy.

  • Grupom III i IV: kod genetyczny, replikacja DNA, podobieństwa i różnice kariotypu, budowa białek i genów oraz obserwacje z zakresu biogeografii.

  1. Grupy wybierają po dwóch ekspertów, którzy najlepiej opanowali otrzymane zagadnienia. Następnie eksperci zamieniają się grupami (I z III, a II z IV) i przekazują zdobytą wiedzę. Po upływie wyznaczonego czasu eksperci wracają do swoich grup.

  2. Nauczyciel kontroluje pracę grup oraz w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości.

  3. Po upływie przeznaczonego czasu chętne osoby z grupy przedstawiają swoje mapy myśli.

  4. Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną i rozwiązują polecenia.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 6 (w którym mają za zadanie, na podstawie własnej wiedzy i przedstawionego tekstu, wybrać odpowiednie określenie opisujące zależności ewolucyjne pomiędzy kciukiem naczelnych i „kciukami” omawianych gatunków) oraz ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie ocenić, czy ludzki kciuk i kciuki gatunków opisywanych w tekście ćwiczeniu nr 6 są narządami analogicznymi czy homologicznymi) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje rozwiązania z inną parą. Wybrane osoby przedstawiają odpowiedzi na forum klasy.

  2. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:

  • Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

  • Co było łatwe, a co trudne?

  • Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.

  2. Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej

Nauczyciel może wykorzystać grafikę interaktywną do podsumowania lekcji.