Dla nauczyciela
Scenariusz lekcji
Autor: Agnieszka Pieszalska
Przedmiot: biologia
Temat: Pośrednie dowody ewolucji
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje osobiste, społeczne, w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje cyfrowe.
Cele operacyjne:
Uczeń:
omawia pośrednie dowody ewolucji;
wykazuje różnicę między pośrednimi a bezpośrednimi dowodami ewolucji.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
analiza tekstu źródłowego;
rozmowa kierowana;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu;
arkusze papieru A1, flamastry.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się ze wstępem w e‑materiale.
Nauczyciel zadaje pytania:
Jakie wyróżniamy dowody ewolucji?
Jaka jest różnica miedzy pośrednimi a bezpośrednimi dowodami ewolucji?
Faza realizacyjna:
Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy i rozdaje im arkusze papieru A1 oraz flamastry. Grupy na podstawie e‑materiału oraz przygotowanych informacji mają za zadanie opracować w formie mapy myśli zagadnienia dotyczące pośrednich dowodów ewolucji. Mogą to przedstawić w formie haseł, symboli, rysunków.
Grupom I i II przypadają tematy: narządy homologiczne, narządy analogiczne, atawizmy i rozwój zarodkowy.
Grupom III i IV: kod genetyczny, replikacja DNA, podobieństwa i różnice kariotypu, budowa białek i genów oraz obserwacje z zakresu biogeografii.
Grupy wybierają po dwóch ekspertów, którzy najlepiej opanowali otrzymane zagadnienia. Następnie eksperci zamieniają się grupami (I z III, a II z IV) i przekazują zdobytą wiedzę. Po upływie wyznaczonego czasu eksperci wracają do swoich grup.
Nauczyciel kontroluje pracę grup oraz w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości.
Po upływie przeznaczonego czasu chętne osoby z grupy przedstawiają swoje mapy myśli.
Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną i rozwiązują polecenia.
Faza podsumowująca:
Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 6 (w którym mają za zadanie, na podstawie własnej wiedzy i przedstawionego tekstu, wybrać odpowiednie określenie opisujące zależności ewolucyjne pomiędzy kciukiem naczelnych i „kciukami” omawianych gatunków) oraz ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie ocenić, czy ludzki kciuk i kciuki gatunków opisywanych w tekście ćwiczeniu nr 6 są narządami analogicznymi czy homologicznymi) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje rozwiązania z inną parą. Wybrane osoby przedstawiają odpowiedzi na forum klasy.
Nauczyciel zadaje uczniom pytania:
Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?
Co było łatwe, a co trudne?
Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 1 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.
Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej
Nauczyciel może wykorzystać grafikę interaktywną do podsumowania lekcji.