Scenariusz lekcji

Autor: Agnieszka Pieszalska

Przedmiot: biologia

Temat: Pośrednie dowody ewolucji

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje osobiste, społeczne, w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia pośrednie dowody ewolucji;

• wykazuje różnicę między pośrednimi a bezpośrednimi dowodami ewolucji.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza tekstu źródłowego;

• rozmowa kierowana;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu;

• arkusze papieru A1, flamastry.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się ze wstępem w e‑materiale.

2. Nauczyciel zadaje pytania:

• Jakie wyróżniamy dowody ewolucji?

• Jaka jest różnica miedzy pośrednimi a bezpośrednimi dowodami ewolucji?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy i rozdaje im arkusze papieru A1 oraz flamastry. Grupy na podstawie e‑materiału oraz przygotowanych informacji mają za zadanie opracować w formie mapy myśli zagadnienia dotyczące pośrednich dowodów ewolucji. Mogą to przedstawić w formie haseł, symboli, rysunków.

• Grupom I i II przypadają tematy: narządy homologiczne, narządy analogiczne, atawizmy i rozwój zarodkowy.

• Grupom III i IV: kod genetyczny, replikacja DNA, podobieństwa i różnice kariotypu, budowa białek i genów oraz obserwacje z zakresu biogeografii.

2. Grupy wybierają po dwóch ekspertów, którzy najlepiej opanowali otrzymane zagadnienia. Następnie eksperci zamieniają się grupami (I z III, a II z IV) i przekazują zdobytą wiedzę. Po upływie wyznaczonego czasu eksperci wracają do swoich grup.

3. Nauczyciel kontroluje pracę grup oraz w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości.

4. Po upływie przeznaczonego czasu chętne osoby z grupy przedstawiają swoje mapy myśli.

5. Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną i rozwiązują polecenia.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 6 (w którym mają za zadanie, na podstawie własnej wiedzy i przedstawionego tekstu, wybrać odpowiednie określenie opisujące zależności ewolucyjne pomiędzy kciukiem naczelnych i „kciukami” omawianych gatunków) oraz ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie ocenić, czy ludzki kciuk i kciuki gatunków opisywanych w tekście ćwiczeniu nr 6 są narządami analogicznymi czy homologicznymi) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje rozwiązania z inną parą. Wybrane osoby przedstawiają odpowiedzi na forum klasy.

2. Nauczyciel zadaje uczniom pytania:

• Co na zajęciach wydało wam się ważne i ciekawe?

• Co było łatwe, a co trudne?

• Jak możecie wykorzystać wiadomości i umiejętności, które dziś zdobyliście?

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej

Nauczyciel może wykorzystać grafikę interaktywną do podsumowania lekcji.