Sprawdź się
Spośród poniższych par narządów wybierz te, które są parami narządów homologicznych, oraz te, które są narządami analogicznymi.
| Narządy homologiczne | Narządy analogiczne |
|---|---|
Określ, czy wymienione poniżej dowody ewolucji należą do dowodów bezpośrednich czy pośrednich. Jeśli potrzebujesz, możesz skorzystać z e-materiału „Bezpośrednie dowody ewolucji”.
| Bezpośrednie | Pośrednie | |
| Szczątki szkieletu dinozaura | □ | □ |
| Latimeria | □ | □ |
| Wyrostek robaczkowy człowieka | □ | □ |
| Odcisk paproci drzewiastych na węglu | □ | □ |
| Występowanie kości ogonowej u człowieka | □ | □ |
| Podobieństwo budowy oka głowonoga i oka ryby | □ | □ |
| Odcisk szkieletu praptaka | □ | □ |
Poniższe zdania dotyczące pośrednich dowodów na ewolucję z zakresu biochemii i genetyki oceń jako prawdziwe (P) lub fałszywe (F).
| P | F | |
| Cykl Krebsa u wszystkich znanych nam istot żywych jest identyczny, co oznacza, że ewolucja nie dotyczy procesów metabolicznych | □ | □ |
| Jednym z pośrednich dowodów ewolucji jest fakt, iż u wielu organizmów znajdujemy białka o podobnej budowie - np. cytochrom c, zbudowany z tych samych aminokwasów we wszystkich organizmach. | □ | □ |
| Podobieństwa w budowie DNA mitochondrialnego stanowią podstawę do poszukiwań początku gatunku ludzkiego | □ | □ |
Różnica pomiędzy atawizmem a narządem szczątkowym wydaje się niewielka. Atawizm, w przeciwieństwie do narządu szczątkowego, to cecha, która nie jest typowa dla danego organizmu, ale występowała u jego dalekich przodków.
Narząd szczątkowy określa natomiast narząd o budowie uwstecznionej (uproszczonej w porównaniu od przodków danego organizmu) w wyniku zatracenia przez niego pierwotnej funkcji.
Poniższe przykłady cech dopasuj do grupy „atawizmy” lub „narządy szczątkowe”.
występowanie trzecich zębów trzonowych (zębów mądrości), standardowe owłosienie ciała człowieka, wyrostek robaczkowy, silne owłosienie całego ciała występujące u niektórych ludzi, nadmiernie rozwinięte kły u niektórych ludzi
| atawizmy | |
|---|---|
| narządy szczątkowe |
Przeciwnicy teorii ewolucji podają szereg argumentów i przykładów mających przeczyć bezpośrednim i pośrednim dowodom na ewolucję. Na przykład w książce „Ewolucja, dewolucja, nauka” Maciej Giertych pisze: „Latimeria, którą uważano za wymarły gatunek, stanowiący ogniwo pomiędzy rybami a zwierzętami lądowymi, ma się świetnie, a badanie tkanek miękkich Latimerii wykluczyło, by mogła być prapłazem”. W innym miejscu autor pisze o pandzie czerwonej: „Te pochodzące z umiarkowanych lasów Himalajów urocze stworzenia to tylko dalecy krewniacy rodziny pandowatych, którym zawdzięczają nazwę. Rodowodowo bliżej im do szopów i łasic. W istocie z pandami dzielą tylko podobną dietę, bogatą w pędy bambusa”.
Indeks górny Źródło: ,,Ewolucja, dewolucja, nauka'', autor: Maciej Giertych, wydawnictwo: Fronda, data wydania: 2016‑01‑29 Indeks górny koniecŹródło: ,,Ewolucja, dewolucja, nauka'', autor: Maciej Giertych, wydawnictwo: Fronda, data wydania: 2016‑01‑29
Maciej Giertych (ur. 24 marca 1936 w Warszawie) - polityk i naukowiec, profesor nauk leśnych. Głosi poglądy kreacjonistyczne oraz jest członkiem organizacji Cercle Scientifique et Historique zrzeszającej kreacjonistów katolickich.
Uzupełnij poniższy tekst tak, żeby stanowił poprawną informację dotyczącą dowodów na ewolucję.
Odnajdywane skamieliny Latimerii stanowią {#bezpośrednie}{pośrednie} dowody na ewolucję. Fakt odnalezienia współcześnie żyjących okazów oraz ich podobieństwo morfologiczne do form kopalnych stanowi {#bezpośredni}{pośredni} dowód na ewolucję. Gatunek ten nazywamy {#żywą skamieliną}{formą przejściową}. Porównanie tkanek miękkich Latimerii z tkankami współcześnie żyjących płazów i ryb dostarcza {bezpośrednich}{#pośrednich} dowodów na ewolucję. Są to dowody z zakresu {paleontologii}{#anatomii porównawczej}. Opisane przez autora książki „Ewolucja, dewolucja, nauka” podobieństwo w zachowaniu pandy wielkiej i czerwonej wynika z wpływu {informacji genetycznej}{#środowiska}. Podobieństwa te wynikają z ewolucji {#zbieżnej}{rozbieżnej} i są przykładami na {#analogię}{homologię}.
Na pierwszym z powyższych zdjęć znajduje się szkielet łapy pandy wielkiej (Ailuropoda melanoleuca) wystawiony na pokaz w tokijskim muzeum. Na drugim zdjęciu – panda czerwona zwana też pandką rudą (Ailurus fulgens).
Zaskakującą zdolnością obu wymienionych gatunków jest umiejętność chwytania przedmiotów i precyzyjnego manipulowania nimi za pomocą łap. Wśród kręgowców zdolności takie posiadają głównie naczelne, ze względu na obecność kciuka. Jeśli jednak przyjrzysz się uważnie pierwszemu zdjęciu, dostrzeżesz, że panda wielka również posiada coś na kształt kciuka. Jest to jednak szósty „palec” nieposiadający (w przeciwieństwie do pozostałych 5) pazura. Ten „kciuk” powstał z przekształcenia części kości nadgarstka i występuje zarówno u pandy wielkiej, jak i pandy czerwonej.
Oba opisywane gatunki należą do rzędu drapieżnych (Carnivora) i podrzędu psokształtnych (Caniformia). Panda wielka jest gatunkiem należącym do rodziny niedźwiedziowatych (Ursidae), a pandka ruda do pandkowatych (Ailuridae). Nie zawsze jednak tak było. Ze względu na podobieństwo morfologiczne panda wielka od początku uznawana była za niedźwiedzia. Następnie, na podstawie między innymi podobieństw w budowie układu rozrodczego, oba gatunki zaklasyfikowano do rodziny szopowatych. W kolejnym etapie stworzono nową rodzinę, do której należały panda wielka i pandka ruda. Dopiero badania molekularne, polegające na porównaniu sekwencji nukleotydów wielu gatunków ssaków drapieżnych, pozwoliły na zaklasyfikowanie pandy wielkiej do niedźwiedziowatych, a pandki rudej do pandkowatych (których jest obecnie jedynym przedstawicielem).
Pomimo że oba opisywane gatunki zamieszkują podobne tereny i żywią się identycznym pokarmem (bambus), to fałszywe kciuki wykształciły się u nich niezależnie w toku ewolucji.
Na podstawie własnej wiedzy i powyższego tekstu wybierz odpowiednie określenie opisujące zależności ewolucyjne pomiędzy kciukiem naczelnych i „kciukami” omawianych gatunków.
- Kciuki naczelnych i pand są pośrednim dowodem na ewolucję z zakresu anatomii porównawczej. Ich wytworzenie to wynik konwergencji.
- Kciuki naczelnych i pand są pośrednim dowodem na ewolucję z zakresu anatomii porównawczej. Ich wytworzenie to wynik dywergencji.
- Kciuki naczelnych i pand są bezpośrednim dowodem na ewolucję z zakresu anatomii porównawczej. Ich wytworzenie to wynik konwergencji.
- Kciuki naczelnych i pand są bezpośrednim dowodem na ewolucję z zakresu anatomii porównawczej. Ich wytworzenie to wynik dywergencji.
Oceń, czy ludzki kciuk i kciuki gatunków opisywanych w tekście do ćwiczenia nr 6 są narządami analogicznymi czy homologicznymi. Swoją odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do pochodzenia tych struktur oraz ich funkcji.
Na podstawie tekstu do ćwiczenia nr 6 napisz, jaki pośredni dowód na ewolucję był rozstrzygający w kwestii przynależności pandy wielkiej (Ailuropoda melanoleuca) oraz pandki rudej (Ailurus fulgens) do oddzielnych rodzin. Jaka dziedzina biologii dostarczyła tego dowodu?
