Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Jean‑François Lyotard: poglądy

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz opisane przez Lyotarda założenia postmodernizmu.

• Przeanalizujesz pogląd Lyotarda na rolę sztuki w epoce postmodernizmu.

• Dokonasz analizy kategorii wzniosłości.

• Zastanowisz się, jak rozumiano naukę w filozofii postmodernizmu.

Cele operacyjne. Uczeń:

• stosuje narzędzia logiki w analizie tekstu filozoficznego i zawartej w nim argumentacji, a także w obronie przed manipulacją;

• wymienia ważniejsze pojęcia, zagadnienia i stanowiska głównych dyscyplin filozoficznych;

• rozpoznaje związki między filozofią a innymi działami kultury europejskiej, zwłaszcza między filozofią a sztuką (w tym literaturą piękną), religią i nauką.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• film;

• prezentacja;

• drama.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z treściami w sekcji „Przeczytaj” i przygotowanie odpowiedzi na pytanie z polecenia nr 1: Jak poniższe cytaty charakteryzują kondycję świata „ponowoczesnego”?

Faza wprowadzająca:

1. Przedstawienie wyświetlonego na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika tematu lekcji i celów zajęć. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza ich odpowiedzi na pytania w sekcji „Przeczytaj”. Czyta na głos wybrane z nich. Krótka dyskusja wokół wyborów uczniów.

Faza realizacyjna:

1. Drama. Nauczyciel prosi uczniów, aby utworzyli czteroosobowe zespoły, które będą pracować metodą dramy w wyznaczonym czasie.
   Zadaniem każdej grupy będzie przygotowanie krótkiego reportażu lub fragmentu programu informacyjnego na temat: Wywiady arcymistrzowskie: Jean‑François Lyotard. Uczniowie wcielą się w różne role np. dziennikarza‑komentatora w studiu telewizyjnym (może być ich dwoje), dziennikarza przeprowadzającego wywiad (może być ich dwoje), osoby, z którą będzie przeprowadzany wywiad (może być ich dwoje). Uczniowie muszą zaplanować i przygotować swoje wypowiedzi i zaaranżować przestrzeń sceniczną. Podczas przygotowania grupy będą mogły korzystać z internetu.
   Każda grupa odgrywa swoją scenkę na forum klasy, a po zakończonych prezentacjach uczniowie dzielą się wrażeniami i dyskutują. Nauczyciel też podsumowuje wykonaną przez poszczególne grupy pracę.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Prezentacja”, a następnie czyta polecenia:
   – Zapoznaj się z fragmentami tekstu Lyotarda w prezentacji i odpowiedz na pytanie: jak rozumiesz pojęcie ponowoczesności? Czym różni się ono od teorii francuskiego filozofa?
   – Jakie zadania stawia przed sobą sztuka postmodernistyczna? Czy uważasz jej cele za możliwe do spełnienia?
   Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Film edukacyjny”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń:
   – Zapoznaj się z wykładem prof. Pawła Dybla, a następnie wyjaśnij, jak rozumiesz stwierdzenie: postmodernizm cechuje niechęć do metanarracji.
   – Zapoznaj się z dalszą częścią multimedium i odpowiedz: jak rozumiesz postulat skuteczności w nauce? Czy jest to, twoim zdaniem, podstawowa funkcja nauki?

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wspólnie rozwiązują ćwiczenie nr 1 z zakładki „Film edukacyjny”.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 2 z zakładki „Film edukacyjny”.

Materiały pomocnicze:

• Kiereś H., Postmodernizm, ptta.pl.

• Kwiek M., Rorty i Lyotard: W labiryntach postmoderny, Poznań 1994.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać multimedium w sekcji „Prezentacja” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie odpowiedzieć na polecenia.