SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Przyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstaw programowa

X. Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo: czynniki rozwoju rolnictwa, struktura użytków rolnych, obszary upraw i chów zwierząt, zrównoważona gospodarka leśna, rybactwo (morskie i śródlądowe, akwakultura).

Uczeń:

1) wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozwój rolnictwa na świecie.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• określa, jakie elementy środowiska wpływają na rozwój rolnictwa,

• ocenia ich wpływ na produkcję rolną,

• omawia relacje między wielkością plonów a układem warunków przyrodniczych,

• ocenia przydatność rolniczą różnych regionów Polski i świata.

Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, rybi szkielet, metody operatywne (praca m.in. z tekstem e‑materiału, z mapą)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna, monitor dotykowy lub tablety, e‑materiał, atlasy geograficzne, mapa fizyczna świata i Polski, arkusz papieru z narysowanym schematem szkieletu ryby, paski papieru do zapisywania „małych ości”

Materiały pomocnicze

Bański J., Geografia rolnictwa Polski, PWE, Warszawa 2007.

Falkowski J., Kostrowicki J., Geografia rolnictwa świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

Grigg D.B., The Agricultural Systems of the World. An Evolutionary Approach, Cambridge University Press, Cambridge 2002.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel inicjuje pogadankę z uczniami: dlaczego w jednych regionach świata od dawna świetnie rozwija się rolnictwo, a w innych regionach rolnictwo rozwija się słabo lub wcale?

• Przedstawienie tematu lekcji i jej celów.

Faza realizacyjna

• Korzystając z pogadanki wstępnej, nauczyciel wspólnie z uczniami ustala ogólne czynniki przyrodnicze wpływające na rozwój rolnictwa na świecie.

• Czynniki uczniowie zapisują na tablicy – wybierają te, które ich zdaniem są najważniejsze dla rozwoju rolnictwa.

• Nauczyciel wiesza dużą planszę przedstawiającą „szkielet ryby”.

• W polu symbolizującym głowę ryby wpisuje problem: W jaki sposób czynniki przyrodnicze wpływają na rozwój rolnictwa w różnych regionach świata?

• Wybrane, najważniejsze czynniki przyrodnicze wpływające na rozwój rolnictwa uczniowie wpisują przy głównych „dużych ościach” ryby (np. 4 główne ości: warunki klimatyczne, warunki glebowe, warunki wodne, ukształtowanie powierzchni).

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Każda z nich (korzystając z tekstu e‑materiału) poszukuje przykładów wpływu podanych czynników na rozwój rolnictwa (ewentualnie można każdej grupie przydzielić do opracowania jeden czynnik – jedną „dużą ość”).

• Uczniowie zapisują na paskach papieru przykłady wpływu wybranych czynników na rozwój rolnictwa (są to „małe ości” ryby).

• Uczniowie przyczepiają paski papieru przy odpowiednich „dużych ościach” ryby (powtarzające się można nakładać na siebie).

• Następuje analiza wyników pracy uczniów – uczniowie omawiają wpływ czynników przyrodniczych na rozwój rolnictwa (w tym na wielkość plonów). Przy omawianiu wykorzystują informacje zawarte w e‑materiale: głównie mapy, dane statystyczne.

• Po omówieniu wpływu czynników uczniowie wyróżniają główne regiony rolnicze świata, korzystają przy tym z mapy zawartej w e‑materiale – nazywają podane regiony, wskazują je na ściennej mapie fizycznej świata.

• Dla każdego regionu przypominają ogólne warunki klimatyczne (strefa, typ klimatu), dominujące typy gleb, warunki wodne i ukształtowanie powierzchni – w tym celu, oprócz map w e‑materiale, uczniowie mogą wykorzystać atlasy geograficzne.

• Uczniowie oceniają wpływ omawianych czynników przyrodniczych na rozwój rolnictwa.

• Nauczyciel zadaje pytanie: Który z polskich regionów rolniczych według uczniów ma najlepsze warunki przyrodnicze dla rozwoju rolnictwa, dlaczego? Następuje dyskusja na forum klasy i wskazanie wybranych regionów na fizycznej mapie Polski.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji (odwołując się do celów lekcji) i wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń.

• Uczniowie indywidualnie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z e‑materiału (nauczyciel wyjaśnia ewentualne trudności).

• Uczniowie dzielą się informacjami na temat lekcji, mówią np., co im się najbardziej podobało na lekcji, co było dla nich nową wiedzą, do czego mogą ją wykorzystać.

Praca domowa

• Praca pisemna: scharakteryzuj czynniki przyrodnicze rozwoju rolnictwa w Twoim regionie.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film może zostać wykorzystany podczas lekcji dotyczącej rolnictwa w Polsce (zakres podstawowy: XV. 7).