Dla nauczyciela
Autor: Sabina Świtała
Przedmiot: Język polski
Temat: Sposoby eksponowania ludzkiego cierpienia w Lamencie świętokrzyskim
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne
Uczeń:
analizuje sposoby eksponowania cierpienia matki i syna w Lamencie świętokrzyskim;
nazywa przeżycia wewnętrzne podmiotu lirycznego;
wyjaśnia, w jaki sposób za pomocą środków stylistycznych można eksponować ludzkie cierpienia;
charakteryzuje sposoby przedstawiania cierpienia w wybranych dziełach plastycznych.
Strategie nauczania:
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania
metoda oglądowa;
pogadanka;
metoda ćwiczeń przedmiotowych;
metoda aktywna – elementy techniki dramy z obrazu.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
wydrukowane chmurki.
Przebieg zajęć
Faza wstępna
1. Nauczyciel prezentuje uczniom fragmenty dzieł sztuki (Andrea Mantegna: Chrystus zmarły, Wiktor Wasniecow: Sirin i Alkonost. Ptaki radości i rozpaczy, Hans Memling: Sąd Ostateczny, Pedro Roldan: Mater Dolorosa), prosi, aby po przyjrzeniu się im, uzupełnili zdanie:
Postacie przedstawione na ilustracjach..., świadczą o tym...
2. Podanie celu i tematu zajęć.
Faza realizacyjna
1. Młodzież zapoznaje się z ilustracją interaktywną, następnie każda osoba otrzymuje po dwie chmurki dialogowe i dwie chmurki myśli.
Polecenie:
Przyjrzyjcie się postaci Maryi z obrazu Pieta z Avinionu oraz Zdjęcie z krzyża. W chmurkach zapiszcie propozycje wypowiadanych przez nie słów i przemyśleń. Wypełnione chmurki umieśćcie na tablicy.
2. Odczytanie odpowiedzi wywieszonych na tablicy.
3. Nauczyciel mówi, że opis cierpienia bohaterki i jej syna odnajdziemy w utworze Żale Matki Boskiej pod krzyżem, który znany jest również pod tytułem Lament świętokrzyski. Podaje najważniejsze informacje dotyczące tekstu (m.in. czas powstania, autorstwo, związek z łacińską pieśnią Stabat Mater Dolorosa).
4. Uczniowie zapoznają się z tekstem Lamentu świętokrzyskiego.
5. Wykonują ćwiczenia 2, 3, 4, 5, 6, oraz 7. Wspólnie z nauczycielem omawiają efekty swojej pracy.
Faza podsumowująca
1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania podsumowujące.
W jaki sposób zostało ukazane cierpienie w Lamencie świętokrzyskim?
Gdzie leży granica w ukazywaniu ludzkiego cierpienia w literaturze i dziełach sztuki?
Praca domowa:
Znajdź przykłady współczesnych testów poetyckich, które wpisują się w realizację motywu dolorystycznego. Napisz analizę porównawczą Lamentu świętokrzyskiego i wybranego tekstu współczesnego.
Materiały pomocnicze:
T. Michałowska, „Posłuchajcie bracia miła…” (Szczątek polskiego misterium), [w:] Tejże, Średniowiecze, wyd. 5 uzupełnione, Warszawa 1999, s. 448‑457.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie po zapoznaniu się z materiałami umieszczonymi w galerii zdjęć interaktywnych mogą napisać opis przeżyć wewnętrznych lub monolog wewnętrzny Maryi.