Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Sabina Świtała

Przedmiot: Język polski

Temat: Sposoby eksponowania ludzkiego cierpienia w Lamencie świętokrzyskim

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
Lektura obowiązkowa
6) Bogurodzica; Lament świętokrzyski (fragmenty); Legenda o św. Aleksym (fragmenty); Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty);

Kształtowane kompetencje kluczowe

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • analizuje sposoby eksponowania cierpienia matki i syna w Lamencie świętokrzyskim;

  • nazywa przeżycia wewnętrzne podmiotu lirycznego;

  • wyjaśnia, w jaki sposób za pomocą środków stylistycznych można eksponować ludzkie cierpienia;

  • charakteryzuje sposoby przedstawiania cierpienia w wybranych dziełach plastycznych.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania

  • metoda oglądowa;

  • pogadanka;

  • metoda ćwiczeń przedmiotowych;

  • metoda aktywna – elementy techniki dramy z obrazu.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • wydrukowane chmurki.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Nauczyciel prezentuje uczniom fragmenty dzieł sztuki (Andrea Mantegna: Chrystus zmarły, Wiktor Wasniecow: Sirin i Alkonost. Ptaki radości i rozpaczy, Hans Memling: Sąd Ostateczny, Pedro Roldan: Mater Dolorosa), prosi, aby po przyjrzeniu się im, uzupełnili zdanie:

Postacie przedstawione na ilustracjach..., świadczą o tym...

2. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna

1. Młodzież zapoznaje się z ilustracją interaktywną, następnie każda osoba otrzymuje po dwie chmurki dialogowe i dwie chmurki myśli.

Polecenie:

Przyjrzyjcie się postaci Maryi z obrazu Pieta z Avinionu oraz Zdjęcie z krzyża. W chmurkach zapiszcie propozycje wypowiadanych przez nie słów i przemyśleń. Wypełnione chmurki umieśćcie na tablicy.

2. Odczytanie odpowiedzi wywieszonych na tablicy.

3. Nauczyciel mówi, że opis cierpienia bohaterki i jej syna odnajdziemy w utworze Żale Matki Boskiej pod krzyżem, który znany jest również pod tytułem Lament świętokrzyski. Podaje najważniejsze informacje dotyczące tekstu (m.in. czas powstania, autorstwo, związek z łacińską pieśnią Stabat Mater Dolorosa).

4. Uczniowie zapoznają się z tekstem Lamentu świętokrzyskiego.

5. Wykonują ćwiczenia 2, 3, 4, 5, 6, oraz 7. Wspólnie z nauczycielem omawiają efekty swojej pracy.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania podsumowujące.

  • W jaki sposób zostało ukazane cierpienie w Lamencie świętokrzyskim?

  • Gdzie leży granica w ukazywaniu ludzkiego cierpienia w literaturze i dziełach sztuki?

Praca domowa:

Znajdź przykłady współczesnych testów poetyckich, które wpisują się w realizację motywu dolorystycznego. Napisz analizę porównawczą Lamentu świętokrzyskiego i wybranego tekstu współczesnego.

Materiały pomocnicze:

T. Michałowska, „Posłuchajcie bracia miła…” (Szczątek polskiego misterium), [w:] Tejże, Średniowiecze, wyd. 5 uzupełnione, Warszawa 1999, s. 448‑457.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie po zapoznaniu się z materiałami umieszczonymi w galerii zdjęć interaktywnych mogą napisać opis przeżyć wewnętrznych lub monolog wewnętrzny Maryi.

Sprawdź się