Scenariusz lekcji

Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat: Następstwa nieracjonalnej gospodarki wodnej w wybranych regionach

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres rozszerzony, klasa IV

PODSTAWA PROGRAMOWA

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

2. Rozszerzenie wiedzy niezbędnej do zrozumienia istoty zjawisk oraz charakteru i dynamiki procesów zachodzących w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.

3. Identyfikowanie sieci powiązań przyrodniczych, społecznych, kulturowych, gospodarczych i politycznych w przestrzeni geograficznej.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

4. Formułowanie twierdzeń o prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska przyrodniczego i społeczno‑gospodarczego oraz wzajemnych zależności w systemie przyroda - człowiek - gospodarka.

7. Waloryzowanie zjawisk i procesów przyrodniczych oraz wartościowanie zachowań i działalności człowieka w środowisku geograficznym.

III. Kształtowanie postaw.

4. Docenianie znaczenia dóbr kultury i zasobów przyrody w życiu człowieka, rozumienie konieczności racjonalnego ich użytkowania i ochrony.

5. Rozwijanie poczucia odpowiedzialności za stan i jakość środowiska geograficznego, kształtowanie ładu przestrzennego oraz przyszły rozwój społeczno‑kulturowy i gospodarczy własnego regionu, Polski i świata.

Treści nauczania

XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.

Uczeń:

9) identyfikuje przyczyny przyrodnicze i antropogeniczne ograniczonych zasobów wodnych w wybranych regionach świata i proponuje działania wspomagające racjonalne gospodarowanie wodą.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• poznaje zasoby wodne świata,

• określa na wybranych przykładach następstwa nieracjonalnej gospodarki wodnej,

• wymienia i opisuje działania wspomagające racjonalne gospodarowanie wodą,

• porównuje skutki nieracjonalnej gospodarki wodnej prowadzonej w regionach o różnym.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, flipped classroom.

Formy zajęć: praca indywidualna i w grupach.

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, atlas, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Baza danych FAO dotycząca zasobów wody na świecie http://www.fao.org/nr/water/aquastat/data/query/index.html?lang=en

Interaktywny Atlas zagrożenia wód na świecie WORLD RESOURCES INSTITUTE

https://www.wri.org/applications/aqueduct/water‑risk‑atlas/

PRZEBIEG LEKCJI

Przed lekcją uczniowie powinni zapoznać się z e‑materiałem oraz innymi źródłami informacji w celu zebrania szerokiego zestawu wiadomości dotyczących skutków nieracjonalnej gospodarki wodnej w wybranych regionach niedoboru wody na świecie.

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie w temat lekcji: omówienie/przypomnienie pojęcia gospodarka wodna i zróżnicowania zasobów wody na świecie; pytania sprawdzające poziom przygotowania uczniów.

Faza realizacyjna

• Sporząrzenie listy regionów dotkniętych niedoborem wody.

• Podział uczniów na grupy (liczebność określa nauczyciel); przydział przez losowanie lub wskazanie poszczególnym grupom jednego z regionów z ustalonej listy.

• Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest wskazanie regionu w Polsce, w którym prowadzona jest nieracjonalna gospodarka wodna, a następnie opracowanie schematu przedstawiającego zależności przyczynowo‑skutkowe między prowadzoną gospodarką wodną a występowaniem niedoborów wody w różnych regionach Polski.

• Kilkuminutowa burza mózgów z udziałem wszystkich uczniów nad wytypowaniem regionów w Polsce, w których prowadzona jest nieracjonalna gospodarka wodna przynosząca negatywne skutki dla środowiska, człowieka i gospodarki. Przykładowe regiony:

  • Nizina Wielkopolska (problem stepowienia),

  • Wyżyna Krakowsko‑Częstochowska (Pustynia Błędowska),

  • Górny Śląsk (lej depresyjny związany z odwodnieniem kopalń),

  • Zagłębie Bełchatowskie lub Konińskie (lej depresji wokół kopalni odkrywkowej węgla brunatnego)

  • duże aglomeracje miejskie (lej depresyjny związany z poborem dla celów komunalnych),

  • Wrocław (zabudowa polderów, zagrożenie powodziowe).

• Zgłoszenia propozycji regionów na forum klasy wraz z krótkim uzasadnieniem wyboru; nauczyciel weryfikuje poprawność, pozostali uczniowie zgłaszają uwagi i propozycje.

• Praca w grupach uczniów (burza mózgów, dyskusja) służąca sporządzeniu schematu obrazującego związki przyczynowo‑skutkowe między prowadzoną gospodarką wodną a występowaniem niedoborów wody i innych niekorzystnych zmian środowiska, gospodarki i człowieka w różnych regionach Polski; uczniowie wykorzystując mapy z atlasu, informacje, schematy, ilustracje zawarte w e‑materiale i zebrane z innych źródeł (np. internetowych) określają:

  • czynniki świadczące o nieracjonalnej gospodarce wodnej,

  • krótkookresowe i długookresowe skutki tej gospodarki,

  • przygotowują graficzny schemat przyczynowo‑skutkowy na arkuszach papieru.

• Prezentacja przy tablicy schematów przygotowanych przez poszczególne grupy; uczniowie przedstawiają kryteria i wskazują wyznaczone regiony, uzasadniając ich wskazanie – po każdej prezentacji dyskusja z udziałem wszystkich uczniów; nauczyciel moderuje dyskusję, czuwa nad jej przebiegiem, zadaje pomocnicze pytania, weryfikuje poprawność wypowiedzi, wprowadza uzupełnienia itp.

• Dyskusja podsumowująca po zakończeniu prezentacji schematów dotycząca różnych skutków nieracjonalnej gospodarki wodnej (susze, stepowienie, powodzie itp.) z udziałem wszystkich uczniów; uczniowie konstruktywnie oceniają pozytywne i negatywne rezultaty własnej pracy; wspólnie zastanawiają się, jak przeciwdziałać negatywnym zmianom wywołanym nieracjonalna gospodarką wodną; wspólnie tworzą listę rankingową działań.

• Sporządzenie krótkiej notatki w zeszycie przedmiotowym zawierającej najważniejsze elementy przeprowadzonej dyskusji.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Wykonanie ćwiczeń zawartych w e‑materiale.

• Praca pisemna dotycząca oceny w środowisku, w gospodarce i w życiu mieszkańców powodowanych gospodarką wodną w regionie zamieszkania.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Multimedium zawarte w e‑materiale i przygotowane przez uczniów schematy mogą być wykorzystane podczas innych, zróżnicowanych tematycznie lekcji dotyczących różnych zagadnień związanych z hydrosferą, ochroną środowiska i rozwojem zrównoważonym. Uczeń może spożytkować e‑materiał do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy w domu oraz w czasie lekcji mających na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego hydrosfery oraz regionalnych i lokalnych zagrożeń środowiska.