Wskaż rejony świata, w których pojawiają się niedobory wody spowodowane nieracjonalną gospodarką człowieka. Możliwe odpowiedzi: 1. Sahel, 2. Indonezja, 3. Alaska, 4. Bliski Wschód, 5. Półwysep Indyjski, 6. Tybet
R1SGK9K9N267a1
Ćwiczenie 2
Wskaż antropogeniczne czynniki powodujące zmniejszenie zasobów wodnych i pogorszenie ich jakości. Możliwe odpowiedzi: 1. brak opłat za wodę, 2. recykling wód w zakładach przemysłowych, 3. zrzut ścieków bezpośrednio do wód powierzchniowych, 4. budowa systemów kanalizacji, 5. nawadnianie powierzchniowe pól w klimacie suchym, 6. odwadnianie terenu eksploatacji odkrywkowej i głębinowej złóż kopalin
REOPTbd3ce6uF1
Ćwiczenie 3
Dokończ zdanie. Tylko racjonalna i zrównoważona gospodarka wodna może zapobiec dalszemu pogłębianiu deficytu zasobów wodnych Ziemi. Polega ona na… Możliwe odpowiedzi: 1. powszechnej i całkowitej ochronie zasobów wodnych oraz zakazie ich eksploatacji, 2. dostosowaniu wielkości poboru wody do zasobów odnawialnych wód, 3. zrównoważeniu nakładów na oczyszczanie ścieków i nawadnianie gruntów uprawnych z zyskami z produkcji przemysłowej i rolniczej, 4. dostosowaniu wielkości poboru wody do potrzeb przemysłu, rolnictwa i gospodarki komunalnej
Re6WGhKjafijO2
Ćwiczenie 4
Łączenie par. Zaznacz, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Łączenie par. Zaznacz, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. . Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
21
Ćwiczenie 5
Wymień pięć zasad racjonalnej gospodarki wodnej.
R31YPeLrOWyEw
(Uzupełnij).
Sprawdź, na czym polega gospodarka wodna.
Przykładowe odpowiedzi:
oczyszczanie ścieków,
budowa zbiorników retencyjnych magazynujących wodę w okresach jej nadmiaru,
wdrażanie technologii oszczędzających wodę, np. obiegu zamkniętego,
lokalizowanie ujęć wody poniżej miejsc odprowadzania ścieków,
dostosowanie poboru wody do wielkości zasobów odnawialnych wód,
dostosowanie metod nawadniania pól do warunków klimatycznych i właściwości gleb,
budowa wodociągów i systemów kanalizacji,
zapobieganie powodziom,
zachowanie lasów wodochronnych.
2
Ćwiczenie 6
Uzupełnij ciąg przyczynowo‑skutkowy przedstawiający wpływ gospodarowania na zasoby wodne w strefie Sahelu, wpisując litery w odpowiednie miejsca schematu.
A. odsłonięcie gleby i obniżenie zdolności retencyjnych gruntu B. obniżanie poziomu wód podziemnych i powierzchniowych C. wzrost liczby ludności i zapotrzebowania na żywność D. przesuszenie gleby E. wyrąb drzew, zaorywanie i wypalanie sawanny, wolny wypas F. pobór wody do nawodnień
R1OnuXHLDeexk
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
R1TfoAJTuoPV8
Wybierz, która kolejność ciągu przyczynowo‑skutkowego przedstawiającego wpływ gospodarowania na zasoby wodne w strefie Sahelu, jest prawidłowa. Możliwe odpowiedzi: 1. C. wzrost liczby ludności i zapotrzebowania na żywność; E. wyrąb drzew; A. odsłonięcie gleby i obniżenie zdolności retencyjnych gruntu; D. przesuszenie gleby; F. pobór wody do nawodnień; B. obniżanie poziomu wód podziemnych i powierzchniowych, 2. A. odsłonięcie gleby i obniżenie zdolności retencyjnych gruntu; B. obniżanie poziomu wód podziemnych i powierzchniowych; C. wzrost liczby ludności i zapotrzebowania na żywność; D. przesuszenie gleby; E. wyrąb drzew, zaorywanie i wypalanie sawanny, wolny wypas; F. pobór wody do nawodnień, 3. A. odsłonięcie gleby i obniżenie zdolności retencyjnych gruntu; B. obniżanie poziomu wód podziemnych i powierzchniowych; D. przesuszenie gleby; F. pobór wody do nawodnień; C. wzrost liczby ludności i zapotrzebowania na żywność; E. wyrąb drzew
RDg4YtqpVPbMW3
Ćwiczenie 7
Zaznacz prawidłowe wyrazy w tekście. W Polsce regionem charakteryzującym się największym nadmiarem/niedoborem wody jest Wielkopolska/Podlasie. Oprócz czynników naturalnych, przede wszystkim klimatycznych/geologicznych, wpływa na to sposób użytkowania wód/gruntów i prowadzenia gospodarki wodnej/leśnej, np. wycinanie zakrzewień śródpolnych/lasów, budowa kanałów nawadniających/odwadniających, osuszanie/zalewanie bagien, wadliwie przeprowadzane melioracje nawadniające/odwadniające użytków zielonych i in., których skutkiem jest obniżenie/podwyższenie retencji gruntowej, spowolnienie/przyspieszenie odpływu oraz obniżenie/podwyższenie poziomu wód powierzchniowych/podziemnych. Działania te na zostały zapoczątkowane w XIX/XXI wieku, kiedy to wycięto około 30% lasów. Zlikwidowano także wiele śródpolnych zadrzewień/oczek wodnych, podmokłości i bagien. Stosunki wodne zostały zakłócone przez zbyt intensywną regulację/eksploatację rzek i nieodpowiednią ochronę/zabudowę dolin rzecznych, prowadzoną w celu zwiększenia/zmniejszania możliwości uprawowych/żeglugowych. Prostowano i skracano/wydłużano bieg rzek, likwidując tarasy/meandry rzeczne. W okresie tym nastąpił także intensywny rozwój rolnictwa,/przemysłu w związku z czym podjęte zostały liczne przedsięwzięcia mające prowadzić do nawodnienia/odwodnienia obszarów trwale lub okresowo podmokłych/suchych, dla pozyskania ich pod rozwój infrastruktury/upraw polowych. Dodatkowym czynnikiem powodującym wystąpienie nadmiaru/niedoboru wody była powszechna likwidacja obiektów małej/dużej retencji - lokalnych podpiętrzeń, prywatnych młynów itp. Wszystko to wywołało zaburzenie zdolności naturalnego retencjonowania/odpływu wody i w konsekwencji spowodowało zmniejszenie możliwości zapobiegania lub ograniczania skutków niekorzystnych zjawisk pogodowych/klimatycznych, jakim są coraz częściej występujące susze atmosferyczna, glebowa i hydrologiczna/hydrogeologiczna.
Zaznacz prawidłowe wyrazy w tekście. W Polsce regionem charakteryzującym się największym nadmiarem/niedoborem wody jest Wielkopolska/Podlasie. Oprócz czynników naturalnych, przede wszystkim klimatycznych/geologicznych, wpływa na to sposób użytkowania wód/gruntów i prowadzenia gospodarki wodnej/leśnej, np. wycinanie zakrzewień śródpolnych/lasów, budowa kanałów nawadniających/odwadniających, osuszanie/zalewanie bagien, wadliwie przeprowadzane melioracje nawadniające/odwadniające użytków zielonych i in., których skutkiem jest obniżenie/podwyższenie retencji gruntowej, spowolnienie/przyspieszenie odpływu oraz obniżenie/podwyższenie poziomu wód powierzchniowych/podziemnych. Działania te na zostały zapoczątkowane w XIX/XXI wieku, kiedy to wycięto około 30% lasów. Zlikwidowano także wiele śródpolnych zadrzewień/oczek wodnych, podmokłości i bagien. Stosunki wodne zostały zakłócone przez zbyt intensywną regulację/eksploatację rzek i nieodpowiednią ochronę/zabudowę dolin rzecznych, prowadzoną w celu zwiększenia/zmniejszania możliwości uprawowych/żeglugowych. Prostowano i skracano/wydłużano bieg rzek, likwidując tarasy/meandry rzeczne. W okresie tym nastąpił także intensywny rozwój rolnictwa,/przemysłu w związku z czym podjęte zostały liczne przedsięwzięcia mające prowadzić do nawodnienia/odwodnienia obszarów trwale lub okresowo podmokłych/suchych, dla pozyskania ich pod rozwój infrastruktury/upraw polowych. Dodatkowym czynnikiem powodującym wystąpienie nadmiaru/niedoboru wody była powszechna likwidacja obiektów małej/dużej retencji - lokalnych podpiętrzeń, prywatnych młynów itp. Wszystko to wywołało zaburzenie zdolności naturalnego retencjonowania/odpływu wody i w konsekwencji spowodowało zmniejszenie możliwości zapobiegania lub ograniczania skutków niekorzystnych zjawisk pogodowych/klimatycznych, jakim są coraz częściej występujące susze atmosferyczna, glebowa i hydrologiczna/hydrogeologiczna.
31
Ćwiczenie 8
Gospodarowanie wodą w miastach wpływa na obieg wody i jej jakość. Określ, na czym polega ten wpływ i zaproponuj działania zapobiegające negatywnym zmianom.
R1TFl8ScsZtsT
(Uzupełnij).
Przeanalizuj składowe obiegu wody, zwracając uwagę na ich zmiany pod wpływem sposobu zagospodarowania powierzchni terenu w mieście. Pomoże ci w tym rysunek:
RNSp2tCHH26T2
Infografika składa się z czterech ilustracji i przedstawia składowe obiegu wody w kontekście sposobu zagospodarowania powierzchni terenu w mieście. Pierwsza ilustracja przedstawia naturalne podłoże. Na ilustracji znajduje się łąka oraz kilka drzew. 10% obiegu wody przy naturalnym podłożu, stanowi spowolniony odpływ powierzchniowy, co daje niskie koszty infrastruktury kanalizacyjnej. 40% stanowi ewapotranspiracja. 25% obiegu wody stanowi płytka infiltracja, czyli wsiąkanie, przesiąkanie, wilgoć gleby, wody podskórne. 25% stanowi również głęboka infiltracja, czyli wody podziemne i duży przyrost wody gruntowej. Druga ilustracja przedstawia uszczelnienie gruntu na poziomie 10 - 20%. 38% obiegu wody stanowi ewapotranspiracja. 21% stanowi płytka infiltracja. 21% stanowi głęboka infiltracja. A 20% stanowi spływ. Trzecia ilustracja przedstawia uszczelnienie gruntu na poziomie 35 – 50%. 35% obiegu wody stanowi ewapotranspiracja. 20% stanowi płytka infiltracja. 15% stanowi głęboka infiltracja. A 30% stanowi spływ. Czwarta ilustracja przedstawia uszczelnienie gruntu na poziomie 55 - 85%. 30% obiegu wody stanowi ewapotranspiracja. 10% stanowi płytka infiltracja. 5% stanowi głęboka infiltracja. A 55% stanowi spływ.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Zmiany obiegu wody (przykładowe):
wzrost sumy opadów, częstsze występowanie opadów burzowych wywołujących powodzie,
ograniczenie retencji gruntowej na skutek uszczelnienia podłoża,
ograniczenie retencji powierzchniowej wskutek likwidacji cieków, zbiorników, podmokłości, mokradeł, bagien,
spływ szybki spływ powierzchniowy wód po uszczelnionej powierzchni,
szybki odpływ wód siecią kanalizacyjną,
spadek ewapotranspiracji związany z małą powierzchnią zieleni,
obniżenie zwierciadła wód podziemnych - lej depresji wskutek nadmiernego poboru wód i odwodnienia terenów zabudowanych,
spowolnienie odpływu wód podziemnych,
zanieczyszczenie chemiczne i biologiczne wód powierzchniowych i podziemnych wywołane przez ścieki i odpady.
Przeciwdziałanie (przykładowe):
powszechna oszczędność wody,
gromadzenie i recykling wody deszczowej, gromadzonej i wykorzystywanej do nawadniania ogrodów i celów sanitarnych,
wykorzystywanie „szarej wody” do nawadniania ogrodów i do celów sanitarnych,
zwiększenie naturalnej retencji i odpływu wód poprzez ograniczenie osuszania terenu oraz likwidacji naturalnych cieków i zbiorników,
tworzenie na obszarach zasobnych w wodę terenów zieleni miejskiej, wyłączenie ich spod zabudowy,
tworzenie ogrodów deszczowych filtrujących wodę opadową i zwiększających jej retencję,