Autor: Marta Kulikowska

Temat: Wyjątkowość dramaturgii Witkacego na przykładzie Szewców

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Rozpoznasz główne wątki obecne w twórczości Witkacego.

• Opiszesz relacje między bohaterami i grupami społecznymi w Szewcach.

• Wyjaśnisz rolę aluzji literackich, humoru i estetyki groteski w dramacie.

• Wskażesz przyczyny wybuchu przewrotów społecznych ukazanych w Szewcach.

Uczeń:

- przedstawia różne sposoby rozumienia i interpretowania dramatu Witkacego;

- analizuje funkcję groteski zastosowanej przez autora;

- charakteryzuje postaci Szewców;

- przedstawia założenia Czystej Formy sformułowane przez Witkacego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Wyjątkowość dramaturgii Witkacego na przykładzie Szewców”. Następnie prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z fragmentem utworu dramatycznego w e‑materiale: prezentacja osób oraz fragment aktu I Szewców. Uczniowie powinni utwór przeczytać i przygotować się do jego omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić tekst w kontekście historycznoliterackim.

2. Aktorska interpretacja. Chętne lub wybrane osoby przygotowują czytanie fragmentu tekstu dramatycznego z e‑materiału: fragment aktu I Szewców z podziałem na role.

Faza wprowadzająca:

1. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem.

Faza realizacyjna:

1. Odczytanie tekstu literackiego z elementami interpretacji aktorskiej. Wybrane przed lekcją osoby prezentują fragmenty dramatu: aktu I Szewców. Po uczniowskiej prezentacji pozostała część klasy przedstawia swoje wrażenia dotyczące utworu oraz prezentacji. Uczniowie zapisują swoje wrażenia w formie notatki.

2. Kształcenie umiejętności analizowania i interpretowania utworów dramatycznych. Uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy i postępują według ustalonego trybu pracy:
   – Wstępne rozpoznanie. Określenie elementów świata przedstawionego: postaci, akcja, czas.
   – Ogólny sens utworu.
   – Ukształtowanie wypowiedzi. Określenie cech gatunkowych utworu i dominanty kompozycyjnej.
   – Postawienie tezy interpretacyjnej i wspólna dyskusja z przywołaniem argumentów.
   – Przywołanie kontekstów: historycznoliterackich, filozoficznych, estetycznych oraz wynikających z własnego doświadczenia ucznia.
   Nauczyciel może wyznaczyć zdolnego ucznia do pomocy określonej grupie lub grupom uczniów (ekspert). Wybrani uczniowie z poszczególnych grup omawiają na forum klasy wskazane zagadnienia.

3. Praca z multimedium. Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie: 1 z sekcji „Ilustracja interaktywna”. Następnie prosi uczniów, aby – po zapoznaniu się z multimedium – podzielili się na grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują następujące ćwiczenia interaktywne z sekcji „Sprawdź się”: 1‑4. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

5. Ćwiczenie, które uczniowie realizują jako ostatnie, wykonywane jest indywidualnie. Ponownie nauczyciel udostępnia uczestnikom zajęć przez platformę edukacyjną jego treść: Wyjaśnij, jakie były przyczyny przewrotów społecznych ukazanych wSzewcach. Do jakich zmian doprowadziły rewolucje? Nauczyciel sprawdza przez platformę udzielone odpowiedzi. Następnie zachęca uczniów do uzasadniania swoich wyborów podczas dyskusji w parach.

Faza podsumowująca:

1. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel prosi uczniów o podsumowanie zgromadzonej wiedzy, zadając pytania: W jaki sposób (sposoby) można interpretować Szewców Witkacego? W jaki sposób autor wykorzystuje groteskę w konstruowaniu świata przedstawionego?

Praca domowa:

1. W ramach zadania domowego uczniowie wykonują ćw. 2 z sekcji „Ilustracja interaktywna” (wypisują założenia Czystej Formy). Uczniowie szczególnie zainteresowani tematem mogą napisać esej na temat wyjątkowości dramatu Witkacego.

Materiały pomocnicze:

• Juliusz Kleiner, Istota utworu dramatycznego, w: Problemy teorii dramatu i teatru, wybór i oprac. Janusz Degler, Wrocław 1988.

• Sławomir Świontek, Znak, tekst i odbiorca w teatrze, w: Problemy teorii dramatu i teatru, pod red. Janusza Deglera, Wrocław 1988.

• Fragmenty próby medialnej do spektaklu Szewcy w reż. J. Stuhra, Teatr Nowy w Łodzi

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Ilustracja interaktywna” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.