Dla nauczyciela
Autor: Marta Kulikowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Wyjątkowość dramaturgii Witkacego na przykładzie Szewców
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Rozpoznasz główne wątki obecne w twórczości Witkacego.
Opiszesz relacje między bohaterami i grupami społecznymi w Szewcach.
Wyjaśnisz rolę aluzji literackich, humoru i estetyki groteski w dramacie.
Wskażesz przyczyny wybuchu przewrotów społecznych ukazanych w Szewcach.
Uczeń:
- przedstawia różne sposoby rozumienia i interpretowania dramatu Witkacego;
- analizuje funkcję groteski zastosowanej przez autora;
- charakteryzuje postaci Szewców;
- przedstawia założenia Czystej Formy sformułowane przez Witkacego.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem e‑podręcznika;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Wyjątkowość dramaturgii Witkacego na przykładzie Szewców”. Następnie prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z fragmentem utworu dramatycznego w e‑materiale: prezentacja osób oraz fragment aktu I Szewców. Uczniowie powinni utwór przeczytać i przygotować się do jego omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić tekst w kontekście historycznoliterackim.
Aktorska interpretacja. Chętne lub wybrane osoby przygotowują czytanie fragmentu tekstu dramatycznego z e‑materiału: fragment aktu I Szewców z podziałem na role.
Faza wprowadzająca:
Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.
Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem.
Faza realizacyjna:
Odczytanie tekstu literackiego z elementami interpretacji aktorskiej. Wybrane przed lekcją osoby prezentują fragmenty dramatu: aktu I Szewców. Po uczniowskiej prezentacji pozostała część klasy przedstawia swoje wrażenia dotyczące utworu oraz prezentacji. Uczniowie zapisują swoje wrażenia w formie notatki.
Kształcenie umiejętności analizowania i interpretowania utworów dramatycznych. Uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy i postępują według ustalonego trybu pracy:
– Wstępne rozpoznanie. Określenie elementów świata przedstawionego: postaci, akcja, czas.
– Ogólny sens utworu.
– Ukształtowanie wypowiedzi. Określenie cech gatunkowych utworu i dominanty kompozycyjnej.
– Postawienie tezy interpretacyjnej i wspólna dyskusja z przywołaniem argumentów.
– Przywołanie kontekstów: historycznoliterackich, filozoficznych, estetycznych oraz wynikających z własnego doświadczenia ucznia.
Nauczyciel może wyznaczyć zdolnego ucznia do pomocy określonej grupie lub grupom uczniów (ekspert). Wybrani uczniowie z poszczególnych grup omawiają na forum klasy wskazane zagadnienia.Praca z multimedium. Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie: 1 z sekcji „Ilustracja interaktywna”. Następnie prosi uczniów, aby – po zapoznaniu się z multimedium – podzielili się na grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują następujące ćwiczenia interaktywne z sekcji „Sprawdź się”: 1‑4. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.
Ćwiczenie, które uczniowie realizują jako ostatnie, wykonywane jest indywidualnie. Ponownie nauczyciel udostępnia uczestnikom zajęć przez platformę edukacyjną jego treść: Wyjaśnij, jakie były przyczyny przewrotów społecznych ukazanych wSzewcach. Do jakich zmian doprowadziły rewolucje? Nauczyciel sprawdza przez platformę udzielone odpowiedzi. Następnie zachęca uczniów do uzasadniania swoich wyborów podczas dyskusji w parach.
Faza podsumowująca:
Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel prosi uczniów o podsumowanie zgromadzonej wiedzy, zadając pytania: W jaki sposób (sposoby) można interpretować Szewców Witkacego? W jaki sposób autor wykorzystuje groteskę w konstruowaniu świata przedstawionego?
Praca domowa:
W ramach zadania domowego uczniowie wykonują ćw. 2 z sekcji „Ilustracja interaktywna” (wypisują założenia Czystej Formy). Uczniowie szczególnie zainteresowani tematem mogą napisać esej na temat wyjątkowości dramatu Witkacego.
Materiały pomocnicze:
Juliusz Kleiner, Istota utworu dramatycznego, w: Problemy teorii dramatu i teatru, wybór i oprac. Janusz Degler, Wrocław 1988.
Sławomir Świontek, Znak, tekst i odbiorca w teatrze, w: Problemy teorii dramatu i teatru, pod red. Janusza Deglera, Wrocław 1988.
Fragmenty próby medialnej do spektaklu Szewcy w reż. J. Stuhra, Teatr Nowy w Łodzi
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Ilustracja interaktywna” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.