Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Adaptacja małży do osiadłego trybu życia
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne:
Wskażesz przystosowania małży do osiadłego trybu życia.
Wykażesz związek budowy i czynności życiowych z adaptacją małży do osiadłego trybu życia.
Przedstawisz małże żyjące w wodach słonych i słodkich w Polsce.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana;
ćwiczenia interaktywne;
prezentacja;
analiza grafiki interaktywnej.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.
Chętny/wybrany uczeń pozyskuje samodzielnie informacje dotyczące produkcji pereł przez małże oraz gatunków małży występujących w Polsce i przygotowuje na ten temat prezentację.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Wprowadzenie do tematu. Uczniowie formułują pytania dotyczące tematu zajęć, na które odpowiedzą w trakcie lekcji.
Faza realizacyjna:
Prezentacja. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy domowej wybranego ucznia. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującemu oraz uzupełniają informacje.
Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, wymienili przystosowania małży do osiadłego trybu życia. Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.
Nauczyciel czyta polecenie nr 2: „Po przeanalizowaniu grafiki interaktywnej wskaż elementy budowy małży umożliwiające tym zwierzętom lokomocję”. Prosi uczniów, aby wykonali je w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje swoją odpowiedź, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, wyjaśnia wątpliwości uczniów.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie rozwiązują samodzielnie ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie – na podstawie podanych informacji – wymienić funkcje, które pełni wydzielina gruczołu bisiorowego, oraz wyjaśnić, jakie korzyści mogą wynikać z faktu, że bisior nie jest związany z małżem na stałe) z sekcji „Sprawdź się”. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje.
Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, z czego może wynikać fakt, że zdarzają się przypadki zatruć pokarmowych po spożyciu małży), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.
Faza podsumowująca:
Uczniowie odpowiadają na pytania sformułowane we wstępnej fazie lekcji.
Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 3 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: wymyślają trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.
Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 4 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Treści w sekcji „Grafika interaktywna” można wykorzystać na lekcji jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy uczniów.