Autor: Marta Kulikowska

Temat: Głos z oddali. O Jerzym Giedroyciu i paryskiej „Kulturze”

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Poznasz postać i działalność Jerzego Giedroycia.

• Określisz rolę Jerzego Giedroycia w rozwoju polskiej literatury czasów powojennych.

• Ocenisz znaczenie działalności Instytutu Literackiego i paryskiej „Kultury”.

• Wskażesz uniwersalne wartości właściwe kulturze europejskiej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• charakteryzuje postawy artystyczne twórców skupionych w polskich ośrodkach emigracyjnych po II wojnie światowej;

• przedstawia genezę Insytutu Literackiego w Paryżu, odwołując się do biografii Jerzego Giedroycia;

• charakteryzuje działalność paryskiej „Kultury”;

• dostrzega uniwersalne wartości właściwe kulturze europejskiej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• odwrócona klasa.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z e‑materiałem Głos z oddali. O Jerzym Giedroyciu i paryskiej „Kulturze”.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i przydziela tematy do opracowania:

• grupa 1 przygotuje wiadomości na temat sytuacji pisarzy polskich po zakończeniu II wojny światowej i warunków, w jakich przyszło im tworzyć (nauczyciel podpowiada, by uczniowie przypomnieli o ustaleniach szczecińskiego zjazdu literatów z 1949 roku);

• grupa 2 przygotuje wiadomości na temat polskiego środowiska emigracyjnego skupionego wokół londyńskiego Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie;

• grupa 3 przygotuje wiadomości na temat polskiego środowiska emigracyjnego skupionego wokół Instytutu Literackiego w Paryżu;

• grupa 4 przygotuje wiadomości na temat polskich pisarzy rozproszonych po świecie po II wojnie światowej, m.in. o Florianie Czarnyszewiczu, Witoldzie Gombrowiczu, Czesławie Miłoszu, Sławomirze Mrożku, Marku Hłasce.
  Uczniowie zwracają uwagę na okoliczności pracy twórczej na emigracji, sposobach dotarcia do polskiego czytelnika, ingerencję cenzury, odbiór twórczości w kraju i za granicą.
  Podczas pracy wszystkie grupy mogą wykorzysytać informacje z bloku tekstowego oraz audiobooka zamieszczonych w e‑materiale.

Faza wprowadzająca:

1. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem.

2. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel rozpoczyna tę fazę lekcji od pytania: czy po zakończeniu II wojny światowej polscy pisarze i poeci mogli tworzyć tworzyć w pełni swobodnie? Oddaje głos grupie 1. Pozostali uczniowie mogą włączyć się do prezentacji grupy, notują także najważniejsze informacje.

2. Z ustaleń pierwszej grupy powinno wyniknąć, że twórczość artystyczna w PRL‑u była ograniczona ingerencją władz. Nauczyciel stawia kolejne pytanie: W jaki sposób ośrodki emigracyjne próbowały wpłynąć na sytuację w kraju? Prosi o zaprezentowanie ustaleń grupy 2–4.

3. W drugiej części tej fazy lekcji uczniowie wykonują w parach ćw. 3–7 z sekcji „Sprawdź się”, a po upływie ustalonego czasu nauczyciel weryfikuje poprawność ich odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Podsumowaniem pracy uczniów podczas lekcji powinna być odpowiedź na pytanie: Jaką rolę odegrał Jerzy Giedroyc i stworzony przez niego ośrodek kultury polskiej w Maisons‑Laffitte? Jakie wartości były kluczowe dla Redaktora i skupionych wokół niego osób?
   Uczniowie wypowiadają się swobodnie, a najważniejsze informacje notują w zeszytach.

2. Na koniec zajęć nauczyciel prosi wybranych uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach dowiedziałem się…, nauczyłem się...

Praca domowa:

1. Na podstawie wypowiedzi osób związanych ze środowiskiem „Kultury” scharakteryzuj zasługi Jerzego Giedroycia dla kultury i świadomości polskiej po II wojnie światowej.

Materiały pomocnicze:

• Jacek Breczko, Poglądy historiozoficzne pisarzy z kręgu „Kultury” paryskiej, Lublin 2010.

• Jerzy Giedroyc i rola miesięcznika „Kultura”, cykl „Ślady pamięci”, Polskie Radio pr. II.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do podsumowania lekcji.