Sprawdź się
Zaznacz prawidłowe odpowiedzi. Miesięcznik „Kultura”...
- ukazywał się w Krakowie.
- miał w gronie swoich współpracowników m.in. Gustawa Herlinga-Grudzińskiego.
- miał charakter wolnościowy, opozycyjny wobec władz w Polsce.
- ukazuje się do dziś.
- po raz pierwszy ukazał się w Rzymie.
- nigdy nie ukazywał się w Paryżu.
Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Zaznacz: prawda czy fałsz.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Jerzy Giedroyc od czasów studenckich pisał teksty publicystyczne i współpracował z czasopismami o tematyce kulturalnej i politycznej | □ | □ |
| Jerzego Gierdoycia na kierownika Instytutu Literackiego w Rzymie mianował generał Maczek. | □ | □ |
| Jerzy Giedroyc był zwolennikiem Józefa Piłsudskiego i jego polityki. | □ | □ |
| Jerzy Giedroyc był sekretarzem Ambasady RP w Bukareszcie. | □ | □ |
| Miesięcznik „Kultura” miał charakter wyłącznie kulturalny, był neutralny politycznie. | □ | □ |
Tekst do ćwiczeń 3–4
Giedroyc i „Kultura”(...) członkowie Związku Pisarzy Polskich na ObczyźnieZwiązku Pisarzy Polskich na Obczyźnie przyjęli taktykę izolacji. W specjalnej uchwale z roku 1947 zobowiązali się do niedrukowania w kraju. Giedroyc był przeciwnego zdania. Wtedy też zaczęły się kształtować dwa główne środowiska literackie emigracji: jedno londyńskie, drugie skupione wokół „Kultury”. Pierwsze akceptowało program legalizmulegalizmu. Drugie, nie zorganizowane, nie formułowało żadnego wspólnego credocredo politycznego. Autorzy ci gremialnie wystąpili tylko raz, w roku 1956, biorąc udział w ankiecie miesięcznika na temat kolejnej uchwały Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, zalecającej bojkot krajowych pism i wydawnictw. Twórców drukujących w „Kulturze” bardzo wiele dzieliło, łączyło na pewno jedno: niezgoda na podporządkowanie sztuki polityce, arbitralne dzielenie pisarzy i czytelników według kryteriów ideologicznych.
Źródło: Andrzej Stanisław Kowalczyk, Giedroyc i „Kultura”, Wrocław 1999, s. 100.
Stanowisko pisarzy skupionych wokół „Kultury” oznacza niezgodę na...
- dzielenie pisarzy na krajowych i emigracyjnych.
- jednomyślność.
- drukowanie swoich utworów w PRL.
Opisz własnymi słowami dwie taktyki polskich środowisk literackich na emigracji po II wojnie światowej.
Tekst do ćwiczeń 5–8
Giedroyc i „Kultura”Zeszyt otwierają dwa teksty: Z kryzysu ducha Paula ValèryPaula Valèry i Zmierzch cywilizacji Benedetto CrocegoBenedetto Crocego. Pierwszy powstał po I wojnie światowej, drugi w roku 1946. Temat kryzysu kultury europejskiej podejmują również redaktorzy w swym wstępie. Najgroźniejszymi przejawami kryzysu jest dla nich niemiecki katastrofizm cywilizacyjny, który posłużył nacjonalistom niemieckim jako narzędzie rozkładu duchowego narodów europejskich, i komunizm sowiecki, oznaczający zerwanie ciągłości tradycji. Pierwszy, odbierając ludziom wolę walki, przygotował teren dla niemieckiego imperializmu i nazizmu; drugi w imię utopijnej ideologii obwieszczającej początek nowej ery zaprowadził terror barbarzyństwa. Ze swej strony redaktorzy pisma deklarowali, że pragnie ono uprzytomnić czytelnikom polskim, którzy wybrali emigrację, iż „krąg kulturalny, w którym żyją, nie jest kręgiem wymarłym”. „Kultura” chce również dotrzeć do czytelników polskich w kraju i „wzmóc w nich wiarę, że wartości, które są im bliskie, nie zawaliły się pod obuchem nagiej siły”. Wreszcie pismo „chce szukać w świecie cywilizacji zachodniej tej woli życia, bez której Europejczyk umrze, tak jak umarły niegdyś kierownicze warstwy dawnych imperiów”. Postawę heroiczną zawartą w przesłaniu tego pierwszego zeszytu „Kultury” dobrze wyraża pointa eseju Crocego: „W praktyce, znamy swój obowiązek: walczyć na swoim posterunku pro aris et focispro aris et focis, o nasze kościoły i nasze domy, bronić ich do upadłego. Rozpadną się? Ocaleją w części czy w całości? [….] Ale nawet w najgorszym wypadku postawa nasza jest jasna, gdyż tylko ona jedna nie obniża pełni życia duchowego człowieka i odwraca się od kalekiej i nikczemnej zasady przeżycia za wszelką cenę”.
Cały niemal zeszyt poświęcony został polemice z ideami i postawami bądź wprost niszczącymi kulturę europejską (jak komunizm), bądź sprzyjającymi destrukcji (jak egzystencjalizm). (...)
Równie ważnym tekstem jest esej Józefa Czapskiego poświęcony pamięci Pierre’a BonnardaPierre’a Bonnarda pt. Raj utracony. Rozważanie sztuki malarza tak bliskiego Czapskiemu skłania go do postawienia pytania o stosunek artysty drugiej połowy XX w. do owych „rzeczy ważniejszych”, od których przed wojną chciał swoją sztukę uwolnić, a które po wojnie „przesłaniają cały świat, dławią”. Malarstwo natury, radości i czystych spekulacji barwnych jest w roku 1947 dla autora Na nieludzkiej ziemi sztuką raju utraconego. Chwila obecna stawia artystę wobec zagadnień, których nie wolno mu w swej sztuce zignorować. Być wiernym pamięci Bonnarda oznacza nic innego jak pozostać wiernym swemu czasowi, odpowiedzieć na jego wyzwanie.
Źródło: Andrzej Stanisław Kowalczyk, Giedroyc i „Kultura”, Wrocław 1999, s. 76–80.
Na podstawie tekstu sformułuj własnymi słowami odpowiedź na pytanie: w czym redaktorzy pierwszego numeru „Kultury” upatrywali zagrożenie dla europejskiej kultury?
Wskaż, jakie wartości według redaktorów pierwszego numeru „Kultury” są nadzieją dla duchowej przyszłości Europy.
Wyjaśnij, dlaczego redaktorzy pierwszego numeru „Kultury” uważali egzystencjalizm za destrukcyjny. Czego szukali w zamian? Zacytuj odpowiedni fragment tekstu.
Informacje o egzystencjalizmie możesz znaleźć w lekcji: Samotność bohaterów Dżumy w kontekście filozofii egzystencjalnejSamotność bohaterów Dżumy w kontekście filozofii egzystencjalnej
Zidentyfikuj zadania, jakie Józef Czapski stawiał sztuce po II wojnie światowej.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat twórczości Józefa Czapskiego, zapoznaj się z materiałem: Wspomnienia starobielskie i Na nieludzkiej ziemi Józefa Czapskiego jako świadectwa zbrodni sowieckichWspomnienia starobielskie i Na nieludzkiej ziemi Józefa Czapskiego jako świadectwa zbrodni sowieckich