Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Lewandowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Styl i stylizacja językowa
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.
Cele operacyjne Uczeń:
definiuje, czym jest styl językowy;
wymienia rodzaje stylizacji;
podaje cechy stylu zaprezentowanych utworów;
redaguje wypowiedź na temat wpływu środków językowych na rzeczywistość przedstawianą w utworach;
podaje środki stylistyczne charakterystyczne dla stylu autora;
wskazuje przykłady archaizacji;
redaguje tekst stylizowany na język archaiczny.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
rekwizyty przyniesione przez nauczyciela.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel rozsypuje na biurku różne rekwizyty (najlepiej jakieś dekoracje o ciekawych kształtach i kolorach). Będą potrzebne podczas lekcji do tworzenia opisów.
Faza wprowadzająca:
Uczniowie wybierają jeden przedmiot spośród przyniesionych przez nauczyciela i go opisują. Używają różnych określeń. Nauczyciel prosi, aby uczniowie wypracowali własny i niepowtarzalny język tego opisu.
Chętne osoby odczytują swoje opisy. Nauczyciel wyjaśnia, że każdy „pisarz” może mieć własny styl, różny od innych. Prosi następnie uczniów o odczytanie informacji z sekcji „Wprowadzenie” celem wprowadzenia w tematykę stylu językowego.
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji, podaje cel zajęć oraz kryteria sukcesu.
Faza realizacyjna:
Uczniowie zapoznają się z sekcją „Przeczytaj”. Każda osoba robi to indywidualnie. Następnie chętne osoby przygotowują pytania na bazie przeczytanego materiału i zadają je koleżankom i kolegom w klasie. Młodzież odpowiada na te pytania, tym samym utrwala wiedzę nabytą w tej części materiału.
Uczniowie przechodzą do sekcji „Prezentacja”. Zapoznają się z dołączonym multimedium i w parach wykonują polecenia 1 i 2. Po zakończeniu pracy chętna osoba z pary prezentuje odpowiedź, a nauczyciel weryfikuje jej poprawność.
Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenie 1 w sekcji „Sprawdź się”. Pierwszy uczeń, który skończy swoją pracę, podnosi rękę i od tej pory pozostali uczniowie mają minutę na udzielenie wszystkich odpowiedzi. Po upływie ustalonego czasu następuje sprawdzenie odpowiedzi na forum klasy.
Ćwiczenia 3–7 uczniowie wykonują w parach. Nauczyciel kontroluje wskazywane przez uczniów odpowiedzi. Następnie uczniowie na forum klasy dyskutują, porównując swoje rozwiązania.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu.
Nauczyciel prosi chętnych uczniów o podsumowanie informacji z lekcji: czego uczniowie dowiedzieli się na temat stylu i stylizacji językowej, czy wszystko jest dla nich zrozumiałe, czy należy coś dopowiedzieć, przypomnieć.
Praca domowa:
Nauczyciel prosi o wykonanie w domu ćwiczenia 8 z sekcji „Sprawdź się”.
Wybierz jedną z fotografii umieszczonych w multimedium i opisz własnym słowami to, co na niej widzisz. Zastosuj wybrany przez siebie styl.
Jadwiga Kowalikowa, Kształcenie językowe. Teoria dla praktyki, [w:] „Polonista w szkole”, red. Anna Janus‑Sitarz, Kraków 2004.
Słownik terminów literackich, Warszawa 1995.
Uczniowie mogą skorzystać z multimedium w celu podsumowania wiadomości.