Autorka: Izabela Strączek

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Inteligencja i inteligencja emocjonalna

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

I. Człowiek w społeczeństwie

Uczeń:

2) wyjaśnia kwestię racjonalności, emocji, uczuć, temperamentu i charakteru w postępowaniu człowieka; rozróżnia inteligencję i inteligencję emocjonalną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia różnicę między inteligencją a inteligencją emocjonalną,

• charakteryzuje obszary wchodzące w skład inteligencji emocjonalnej,

• analizuje, w jaki sposób inteligencja emocjonalna wpływa na indywidualny rozwój jednostki oraz życie społeczne.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów,

• mapa myśli,

• dyskusja,

• elementy dramy.

Formy pracy:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przed zajęciami uczniowie przez siedem dni zapisują swoje emocje – anonimowo (ćwiczenie 1 do multimedium „Zaraz coś mnie trafi...”). Co się wydarzyło, jak się w związku z tym czuli, jaką reakcję organizmu zaobserwowali? Można w tym celu wykorzystać szablon z e‑materiałów. Przed lekcją przynoszą notatki nauczycielowi.

2. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

3. Burza mózgów. Uczniowie proponują swoje definicje inteligencji. Moderator zapisuje pomysły na jednej połowie tablicy. Po zakończeniu fazy twórczej wspólna weryfikacja pomysłów.

4. Nauczyciel inicjuje krótką dyskusję i pyta:

• Co waszym zdaniem opisuje inteligencja, czy wyłącznie myślenie racjonalne?

• Co według was oznacza pojęcie inteligencja emocjonalna?

Zapisanie propozycji uczniów na drugiej połowie tablicy. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

Faza realizacyjna

1. Prezentacja multimedium „Zaraz coś mnie trafi...”. Uczniowie wynotowują najważniejsze informacje, a następnie rozmawiają w parach o tym, który z elementów inteligencji emocjonalnej jest według nich szczególnie ważny i dlaczego. Nauczyciel zachęca ich do wymieniania przykładów z własnego życia.

2. Podział klasy na pięć grup – każda tworzy swoją definicję przydzielonego pojęcia: samoświadomość, samoregulacja, motywacja, empatia i umiejętności społeczne. Uczniowie przygotowują krótkie scenki dotyczące tych pojęć. Po upływie wyznaczonego czasu prezentacja przed resztą klasy.

3. Nauczyciel odczytuje wpisy z anonimowych dzienniczków emocji przyniesionych na lekcję. Po każdym fragmencie uczniowie nazywają rozpoznane w opisie emocje. Należy zwrócić uwagę, by określenia się nie powtarzały. Jeśli np. autor opisu wspomina, że czuł smutek, uczniowie mogą podać, że był przygnębiony, strapiony, zmartwiony, miał chandrę, czuł rozpacz, melancholię itp.

4. Uczniowie podają przykłady empatii. Rozmowa na temat „Czy empatia i współczucie to to samo? Co je różni?”. Na zakończenie chętny/wybrany uczeń podsumowuje dyskusję.

5. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne. Wspólne omówienie odpowiedzi.

Faza podsumowująca

1. Na koniec lekcji uczniowie przygotowują mapę myśli związaną z inteligencją emocjonalną. Wypisują w niej najważniejsze elementy inteligencji emocjonalnej oraz propozycje, w jaki sposób można ją rozwijać.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Zastanów się, w jaki sposób można wykorzystać inteligencję emocjonalną do radzenia sobie ze stresem? Zapisz swoje propozycje.

2. Wyobraź sobie, że jesteś naukowcem badającym inteligencję emocjonalną. Jak ocenisz poziom inteligencji emocjonalnej Hamleta? Zapisz swoje spostrzeżenia.

3. Nauczyciel zachęca uczniów, aby wybrali jeden ze sposobów pracy nad inteligencją emocjonalną i przez najbliższy miesiąc próbowali wdrażać go w życie.

Materiały pomocnicze:

1. Daniel Goleman, Inteligencja emocjonalna, Poznań 1997.

2. Daniel Goleman, Inteligencja emocjonalna w praktyce, Poznań 1997.

3. Howard Gardner, Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce, Poznań 2001.

4. Prezentacja TED: Daniel Goleman – O współczuciu (Daniel Goleman – On compassion).

5. Prezentacja TED: Lisa Feldman Barrett – Nie jesteś na łasce swoich emocji – tworzy je twój mózg.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Uczniowie mogą obejrzeć prezentację przed lekcją i w dostępnych źródłach poszukać sposobów, jak ćwiczyć inteligencję emocjonalną. Następnie w czasie zajęć prezentują te sposoby. Mogą to robić w grupach lub indywidualnie. Po przetestowaniu klasa może stworzyć ranking najskuteczniejszych metod.