Dla nauczyciela

Autor: Marta Kulikowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Korespondencja sztuk. Henri Rousseau: Zaskoczony! lub Tygrys podczas burzy tropikalnej i Julia Hartwig Tygrys w domu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
8. Kształcenie umiejętności świadomego odbioru utworów literackich i tekstów kultury na różnych poziomach: dosłownym, metaforycznym, symbolicznym, aksjologicznym.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
3. korzysta z literatury naukowej lub popularnonaukowej;
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
4) porównuje teksty kultury, uwzględniając różnorodne konteksty;
5) rozpoznaje i charakteryzuje główne style w architekturze i sztuce;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

  • rozpoznaje znaczące elementy dzieła plastycznego,

  • opisuje obraz Henriego Rousseau Zaskoczony! lub Tygrys podczas burzy tropikalnej,

  • wskazuje środki poetyckiego wyrazu w wierszu Julii Hartwig Tygrys w domu i określisz ich funkcje,

  • dokonuje interpretacji wiersza,

  • przeprowadza analizę porównawczą dwóch dzieł: obrazu i utworu poetyckiego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • wykład;

  • pokaz.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Korespondencja sztuk. Henri Rousseau: Zaskoczony! lub Tygrys podczas burzy tropikalnej i Julia Hartwig Tygrys w domu”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z grafiką interaktywną zamieszczoną w lekcji.
    Proponuje zainteresowanym osobom, przy przygotowały prezentację na temat prymitywizmu w malarstwie. Podpowiada uczniom, by zwrócili uwagę na takich twórców jak: Frida Kahlo, Nikifor, Tarsila do Amaral i oczywiście Henri Rousseau

  2. Recytacja. Chętna lub wybrana osoba przygotowuje głośne czytanie utworu poetyckiego Tygrys w domu, z elementami aktorskiej interpretacji.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

  2. Lekcja rozpoczyna się od prezentacji malarstwa prymitywnego przygotowanej przez uczniów. Po jej zakończeniu nauczyciel pyta widzów o ich wrażenia i prosi, by wskazali ważne wg nich cechy tej sztuki.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i zamieszczony w niej obraz Henri Rousseau. Uczniowie najpierw opowiadają o swoich wrażeniach. Później wykonują w parach polecenia 2, 3 i 4. Wskazane osoby przedstawiają propozycje odpowiedzi, nauczyciel weryfikuje ich poprawność.

  2. Odczytanie tekstu literackiego z elementami interpretacji aktorskiej. Wybrana przed lekcją osoba prezentuje recytację utworu: Tygrys w domu. Po uczniowskiej prezentacji pozostała część klasy przedstawia swoje wrażenia dotyczące utworu oraz prezentacji. Uczniowie zapisują swoje wrażenia w formie notatki.

  3. Uczniowie, nadal pracując w parach, wykonują ćwiczenia związane z analizą i interpretacją wiersza, czyli polecenie 2 i 3 oraz ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Schemat”.

Faza podsumowująca:

  1. W części podsumowującej lekcję uczniowie wspólnie, pod kierunkiem nauczyciela, rozwiązują zadania 1‑4 z sekcji „Zastanów się”.

Praca domowa:

  1. Uczniowie wykonują polecenie 5 z sekcji „Zastanów się”.

Materiały pomocnicze:

  • Ewa Dołowska, Wielcy malarze. Ich życie, inspiracje i dzieło, Warszawa 2002.

  • Maria Rzepińska, Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, Warszawa 2015.

  • Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Schemat” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Zastanów się