Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Tony serca
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Dowiesz się, czym są fizjologiczne tony serca, ile ich jest i jak się je odróżnia.
Połączysz zjawisko tonów serca z pracą zastawek.
Wskażesz różnicę między tonem a szmerem serca.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
symulacja;
gra dydaktyczna;
analiza tekstu źródłowego.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu;
tekturowe pudełko z otworem („urna”).
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Uczniowie z pomocą nauczyciela formułują cele lekcji oraz określają kryteria sukcesu.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel pyta uczniów: „Czym jest bicie serca?”.
Uczniowie udzielają swobodnych odpowiedzi.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Przedstawiają propozycje pytań nauczycielowi, który w razie potrzeby odrzuca niektóre z nich lub proponuje nowe (np. by się nie powtarzały). Uczniowie wybierają 25 pytań, które zostają umieszczone w urnie. Następnie dzielą się na 5 grup, losują 5 pytań z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.
Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Nauczyciel wyświetla symulację interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, sformułowali wyjaśnienie, jak przebiega cykl pracy serca, uwzględniając tony serca. Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.
Uczniowie wykonują w parach polecenia nr 2 („Wskaż, zamknięcie których zastawek zabezpiecza przed cofaniem się krwi z naczyń do serca, i wyjaśnij, w jakim momencie ulegają one zamknięciu”) oraz nr 3 („Wyjaśnij, w jaki sposób zapewniony jest jednokierunkowy przepływ krwi z przedsionków do komór, i wskaż, podczas którego tonu serca będzie słyszalny szmer, jeśli ten przepływ będzie zaburzony”). Ochotnicy przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 3 (w którym mają za zadanie przyporządkować podane cechy i opisy pracy zastawek do odpowiedniego tonu serca) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.
Uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie – na podstawie przytoczonego tekstu i własnej wiedzy – ocenić prawidłowość sformułowania: „Występowanie zawrotów głowy, zaburzeń widzenia i zasłabnięć lub omdleń u dorosłych powinno być zawsze wskazaniem do wykonania złożonych badań obrazowych serca”), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Po jego wykonaniu następuje omówienie rezultatów na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 5 (dotyczące różnic między tonami i szmerami serca) z sekcji „Sprawdź się”. Chętne osoby prezentują swoją odpowiedź.
Nauczyciel zadaje pytanie w celu sprawdzenia stopnia opanowania wiedzy przez uczniów:
– Z czego wynika zjawisko tonów serca?
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia nr 1 i 2 oraz 4 i 6 z sekcji „Sprawdź się”.
Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Treści w sekcji „Symulacja interaktywna” można wykorzystać na lekcji jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy uczniów.