Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Etapy i lokalizacja wymiany gazowej u zwierząt

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wymienisz etapy i lokalizację wymiany gazowej.

• Omówisz wymianę gazową zewnętrzną, uwzględniając warunki jej zachodzenia.

• Scharakteryzujesz wymianę gazową wewnętrzną, uwzględniając warunki jej zachodzenia.

• Wyjaśnisz, jakie są drogi transportu gazów oddechowych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza grafiki interaktywnej;

• śniegowa kula;

• mapa pojęć.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel prosi chętnych/wybranych uczniów o przypomnienie, czym jest wymiana gazowa i w jakich środowiskach może być przeprowadzana.

Faza realizacyjna:

1. Praca z grafiką interaktywną pt. „Wymiana gazowa u człowieka”. Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną przedstawiającą wymianę gazową i wykonują do niej polecenia.

2. Kula śniegowa. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, poszukując w udostępnionym e‑materiale odpowiedzi na następujące polecenia:
   – Wymień etapy i lokalizację wymiany gazowej.
   – Omów wymianę gazową zewnętrzną, uwzględniając warunki jej zachodzenia.
   – Omów wymianę gazową wewnętrzną, uwzględniając warunki jej zachodzenia.
   – Wymień drogi transportu gazów oddechowych.
   Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
   1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
   2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
   3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
   4) na koniec uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie tworzą niewielkie, 3- lub 4‑osobowe zespoły i wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, odnosząc się do schematu, dlaczego ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla w żyle płucnej i powietrzu pęcherzykowym jest takie samo) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie wskazany zespół prezentuje przygotowane odpowiedzi. Klasa ocenia ich poprawność. Nauczyciel wyjaśnia ewentualne wątpliwości.

4. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie 7 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, odnosząc się do schematu, dlaczego ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla w żyle płucnej i powietrzu pęcherzykowym jest takie samo), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Klasa wspólnie wykonuje mapę pojęć podsumowującą zajęcia.

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i w tym kontekście podsumowuje pracę uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

• Nauczyciel może wykorzystać grafikę interaktywną na lekcji „Wymiana gazowa w płucach i tkankach”.