Autor: Anna Juwan

Temat: Jaki to liść?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Opiszesz budowę zewnętrzną liścia.

• Porównasz liście proste i złożone.

• Rozróżnisz typy ułożenia liści na łodydze oraz rodzaje nerwacji.

• Rozpoznasz liście wybranych gatunków drzew występujących w Polsce.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• dyskusja;

• ćwiczenia interaktywne;

• obserwacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

2. Uczniowie przynoszą na zajęcia różne rodzaje liści. Liście powinny być podpisane nazwą rośliny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Skrzynka odkryć. Nauczyciel zbiera od uczniów przyniesione liście i wkłada je do skrzynek odkryć na czterech stanowiskach. Następnie dzieli klasę na cztery grupy i wyjaśnia zasady pracy: każda z grup podchodzi do wyznaczonego stanowiska pracy i z przygotowanej skrzynki wyjmuje liście. Uczniowie dokonują ich obserwacji i wspólnie przygotowują o nich informacje, wykonując następujące polecenia:
   – Opisz budowę zewnętrzną liścia, a następnie zweryfikuj opis z wykorzystaniem informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” e‑materiału.
   – Opisz swoimi słowami, jak ułożone są liście rośliny na łodydze, a następnie zweryfikuj opis z informacjami zawartymi w sekcji „Przeczytaj” e‑materiału.
   – Określ rodzaj nerwacji liścia, a następnie zweryfikuj opis z informacjami zawartymi w sekcji „Przeczytaj” e‑materiału.
   Prowadzący lekcję wyznacza czas pracy przy każdym stanowisku (5 min). Po upływie wyznaczonego czasu grupy przechodzą na kolejne stanowiska.
   Nauczyciel kontroluje pracę grup, wyjaśnia ewentualne wątpliwości. Uczniowie prezentują przygotowane informacje, uzupełniają braki, korygują błędy.

2. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie określić, czy podobieństwo liści muchołówki i rosiczki pomimo dalekiego pokrewieństwa tych dwóch gatunków jest przykładem konwergencji czy dywergencji) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

3. Uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić przyczynę różnic w położeniu aparatów szparkowych u kserofitów i hydrofitów), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Po jego wykonaniu następuje omówienie rezultatów na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Praca z multimedium („Gra edukacyjna”). Uczniowie dzielą się na zespoły i rozwiązują pytania quizowe. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięską drużynę.

2. Uczniowie odpowiadają na pytania sformułowane we wstępnej fazie lekcji.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium z sekcji „Gra edukacyjna” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.