Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Maćkowska
Przedmiot: Filozofia
Temat: Kurs logiki: lekcja 5. Logika a ontologia: ile ontologii (metafizyki) jest w logice?
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Zrozumiesz, że dobry logik co najmniej po trosze musi być też filozofem.
Nauczysz się odróżniać praktykę uprawiania logiki od założeń, które trzeba przyjąć, żeby można było w ogóle tę praktykę uprawiać.
Poeksperymentujesz z pojęciem nonsensu – zbadasz, czy można logicznie dowieść czegoś nielogicznego.
Zmierzysz się z granicami myślenia logicznego oraz z tym, co uważasz na temat natury rzeczywistości.
Cele operacyjne. Uczeń:
dostrzega związki między logiką a metafizyką, logiką a rzeczywistością;
przedstawia argumenty krytyków logiki;
analizuje istotę absurdu;
rozumie pojęcie nonsensu.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
film;
prezentacja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Kurs logiki: lekcja 5. Logika a ontologia: ile ontologii (metafizyki) jest w logice?”. Uczniowie mają zapoznać się z treściami w sekcji „Przeczytaj” i przygotować prezentację, w której przedstawią przykłady ilustrujące zagadnienia związane z tematem lekcji.
Faza wprowadzająca:
Prowadzący zajęcia loguje się na platformie, wyświetla temat lekcji oraz cele. Wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, m. in. sprawdza, kto wykonał zadane domowe. Wybrani lub chętni uczniowie prezentują efekty pracy w domu. Prosi wybranego ucznia o uzasadnienie swojego rozwiązania. Dyskusja.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Co znaczy sformułowanie, że dobry logik co najmniej po trosze musi być też filozofem?
Faza realizacyjna:
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Film samouczek”, a następnie czyta polecenia:
- Zapoznaj się z filmem i odpowiedz na pytanie: jakie są relacje między logiką a rzeczywistością?
- Dlaczego problem stosunku logiki do świata wydaje się nierozstrzygalny? Zanotuj swoje spostrzeżenia. Pamiętaj o odpowiedniej argumentacji.
Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenie nr 1 z zakładki „Film samouczek”:
- Poniżej przedstawiamy krótkie opowiadanie, które zawiera luki. Uzupełnij je w taki sposób, żeby uzyskać w efekcie możliwie absurdalną całość, tj. uzupełnij w sposób, który wydaje się najbardziej niedorzeczny i zaskakujący.
Następnie w parach rozwiązują ćwiczenie nr 2:
- Pokaż komuś wyniki swojej pracy i zastanówcie się razem nad istotą absurdu. Czy bierze się on raczej z tego, że coś jest bardzo zaskakujące (niespodziewane) czy z tego, że jest sprzeczne logicznie? Umiesz odróżnić, kiedy zachodzi jedno, a kiedy drugie?Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 1‑4. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Uczniowie rozwiązują ćwiczenia 5‑8.
Materiały pomocnicze:
Femiak T., O sztuce uświadomionego mówienia – czyli jakiej filozofii uczniowie potrzebują?, w: „Edukacja Filozoficzna” 32(2001), s. 147–160.
Niemirowski T., Co to znaczy „nauczać filozofii”?, w: „Forum Pedagogiczne” 1(2015).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Film samouczek” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.