Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Przemiany średniowiecznej religijności – ruchy ubóstwa, zakony

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje nowe zakony franciszkanów i dominikanów;

• opisuje ruchy ubóstwa;

• wyjaśnia, z czego wynikała popularność takich ruchów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy zawartość sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia temat oraz cele zajęć.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu dotyczących przemian religijności w średniowieczu i nowych zakonów. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie uczniowie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i na nie odpowiadają.

2. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 2: „Wyjaśnij różnicę między zakonami mendykanckimi a zakonami kontemplacyjnymi”. Poleca uczniom, aby opracowali odpowiedź w parach. Po ustalonym czasie wybrana (lub wylosowana) para udziela odpowiedzi, pozostali uczniowie mogą dopowiadać swoje uwagi. W podobny sposób uczniowie wykonują kolejne polecenie, opisując, w jaki sposób świecka ludność mogła praktykować ideały ubóstwa i uczestniczyć w duchowym życiu zakonnym. Nauczyciel w razie potrzeby odnosi się do wypowiedzi uczniów, korygując je lub uzupełniając.

3. Praca z drugim multimedium („Mapa interaktywna + Sprawdź się”). Uczniowie zapoznają się z mapą i zawartymi w niej informacjami. Nauczyciel poleca uczniom, aby podzielili się na cztero- lub pięcioosobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi na polecenie 2: „Wyjaśnij, dlaczego Kościół zwalczał ruchy religijne nawołujące do praktykowania ubóstwa”. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem/nauczyłam się…

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Opracuj podsumowanie tematu „Przemiany średniowiecznej religijności – ruchy ubóstwa, zakony” w formie pytań do krzyżówki.

2. Wykonaj ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Film edukacyjny + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

M. Derwich, Monastycyzm benedyktyński w średniowiecznej Europie i Polsce. Wybrane problemy, Wrocław 1998.

R. Nelli, Życie codzienne katarów w Langwedocji w XIII w., tłum. M. Ochab, Warszawa 1979.

J. Le Goff,Narodziny czyśćca, tłum. K. Kocjan, Warszawa 1997.

Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą wykorzystać mapę interaktywną do przygotowania prezentacji ukazującej obecność zakonów mendykanckich na ziemiach polskich. Mogą taką prezentację opracować przed zajęciami albo jako zadanie domowe.