Autor: Anna Juwan

Temat: Czy mnie słyszysz?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Omówisz podstawowe cechy dźwięku.

• Dowiesz się, czym są zakres i próg słyszalności.

• Wyjaśnisz, dlaczego komunikacja dźwiękowa między osobnikami różnych gatunków zwierząt odbywa się często poza ludzkimi możliwościami percepcji.

• Podasz przykłady zwierząt zdolnych do odbioru infradźwięków i ultradźwięków.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• symulacja;

• gwiazda pytań;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel pyta uczniów, w jaki sposób działa ucho jako narząd zmysłu słuchu.
   Uczniowie udzielają swobodnych odpowiedzi.

Faza realizacyjna:

1. Gwiazda pytań. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy, a następnie prezentuje na tablicy interaktywnej schemat „gwiazdy pytań” (zob. materiały pomocnicze). Objaśnia uczniom, w jaki sposób powinni pracować ze schematem: na podstawie e‑materiału oraz innych źródeł mają opracować zagadnienie recepcji dźwięków, odpowiadając na pytania widniejące na schemacie. Następnie każdy zespół dopisuje piąte pytanie i daje je do rozwiązania innej grupie. Nauczyciel sprawdza wykonanie zadania, podchodząc do każdej grupy. Koryguje ewentualne błędy. Wybrani przez nauczyciela uczniowie kolejno prezentują wyniki prac swojego zespołu.

2. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Nauczyciel wyświetla symulację interaktywną i prosi podopiecznych, by pracując indywidualnie, porównali zakres częstotliwości słyszenia u ludzi i zwierząt. Uczniowie obserwują różnice. Wybrane osoby przedstawiają swoje obserwacje na forum klasy.

3. Uczniowie analizują wykres w sekcji „Symulacja interaktywna”, przedstawiający powierzchnię słyszalności wyznaczoną przez skrajne częstotliwości fal dźwiękowych oraz wartości ciśnienia akustycznego. Następnie, pracując w parach, wskazują różnicę między wartością ciśnienia akustycznego, przy którym ludzkie ucho słyszy ton o częstotliwości 50 Hz, a wartością ciśnienia akustycznego, przy którym słyszy ton o częstotliwości 500 Hz, i określają, przy której z podanych częstotliwości granica bólu jest niższa.

Faza podsumowująca:

1. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne od 1 do 5 z sekcji „Sprawdź się”, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.

2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 6 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” do podsumowania lekcji.