SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Cechy ukształtowania powierzchni Ziemi jako efekt oddziaływania procesów endogenicznych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

1. Rozumienie specjalistycznych pojęć i posługiwanie się terminami geograficznymi.

2. Rozszerzenie wiedzy niezbędnej do zrozumienia istoty zjawisk oraz charakteru i dynamiki procesów zachodzących w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.

3. Identyfikowanie sieci powiązań przyrodniczych, społecznych, kulturowych, gospodarczych i politycznych w przestrzeni geograficznej.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

2. Analizowanie i wyjaśnianie zjawisk i procesów geograficznych oraz zróżnicowania przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego świata.

4. Formułowanie twierdzeń o prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska przyrodniczego i społeczno‑gospodarczego oraz wzajemnych zależności w systemie przyroda - człowiek - gospodarka.

III. Kształtowanie postaw.

1. Rozwijanie dociekliwości poznawczej, ukierunkowanej na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna.

2. Kształtowanie przekonania o użyteczności edukacji geograficznej dla osobistego rozwoju człowieka oraz aktywności społecznej.

3. Rozumienie pozautylitarnych wartości elementów środowiska geograficznego i krajobrazów.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.

Uczeń:

9) wyjaśnia wpływ procesów geologicznych na powstanie głównych struktur tektonicznych i ukształtowanie powierzchni Ziemi na wybranych przykładach.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, jak procesy endogeniczne wpływają na ukształtowanie powierzchni Ziemi,

• formułuje prawidłowości dotyczące relacji między rodzajem procesów endogenicznych a formami ukształtowania powierzchni Ziemi,

• wskazuje rodzaje i sposób działania procesów endogenicznych na podstawie zewnętrznych cech danego krajobrazu.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE

Formy zajęć: praca indywidualna

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, atlas, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Migoń P., Geomorfologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie do tematu zajęć: omówienie/przypomnienie procesów endogenicznych i ich wpływu na cechy ukształtowanie powierzchni Ziemi; pytania sprawdzające poziom przygotowania uczniów.

Faza realizacyjna

• Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest zapoznanie się z filmem edukacyjnym i wykonanie poleceń, a następnie przedstawienie rezultatów na forum klasy.

• Wyświetlenie na ekranie filmu edukacyjnego dotyczącego wpływu procesów endogenicznych na ukształtowanie powierzchni Ziemi; po zakończeniu projekcji filmu uczniowie wykonują polecenia do filmu.

• Przedstawienie przez wybranych uczniów (zgłaszających się lub wskazanych przez nauczyciela) na forum klasy rezultatów wykonanych poleceń:

  • podanie przykładów wpływu oddziaływania procesów endogenicznych na ukształtowanie powierzchni Ziemi,

  • sformułowanie najważniejszych związków przyczynowo‑skutkowych,

  • wskazanie konkretnych regionów świata, w których najsilniej zaznacza się wpływ oddziaływania procesów endogenicznych na ukształtowanie powierzchni Ziemi; podanie przykładów niewymienionych w filmie.

• Nauczyciel kontroluje poprawność wypowiedzi, wprowadza uzupełnienia.

• Wykonanie wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń z e‑materiału dotyczących wpływu oddziaływania procesów endogenicznych na ukształtowanie powierzchni Ziemi.

• Przedstawienie przez wybranych uczniów (zgłaszających się lub wskazanych przez nauczyciela) na forum klasy rezultatów wykonanych ćwiczeń.

• Dyskusja z udziałem wszystkich uczniów, mająca charakter kompleksowego podsumowania informacji dotyczących oddziaływania procesów endogenicznych na ukształtowanie powierzchni Ziemi i istniejących związków przyczynowo‑skutkowych.

• Sporządzenie notatki w zeszycie przedmiotowym zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Wykonanie pozostałych ćwiczeń z e‑materiału.

• Praca pisemna – studium przypadku dowolnie wybranego regionu nieomówionego podczas lekcji; zakres opracowania: wpływ oddziaływania procesów endogenicznych na ukształtowanie powierzchni Ziemi, sporządzenie schematu (lub mapy myśli, gałęzi logicznego myślenia) przedstawiającego najważniejsze związki przyczynowo‑skutkowe.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafiki zawarte w e‑materiale i film edukacyjny mogą być wykorzystane podczas innych, różnorodnych tematycznie lekcji dotyczących zróżnicowania środowiska (krajobrazu) Ziemi zarówno w ujęciu komponentowym (głównie blok tematyczny litosfera, pedosfera; zakres podstawowy: V, VI), jak i kompleksowym (charakterystyka środowiska różnych regionów fizycznogeograficznych, relacje między komponentami środowiska; zakres podstawowy: XIV). Uczeń może także wykorzystać e‑materiał do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy w domu oraz w czasie lekcji mających na celu powtórzenie materiału dotyczącego zjawisk uwarunkowanych budową geologiczną i rzeźbą powierzchni Ziemi.