Scenariusz zajęć

Autor: Danuta Jyż‑Kuroś

Przedmiot: chemia

Temat: Jak przebiega fermentacja alkoholowa?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym.

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

7) opisuje procesy fermentacyjne zachodzące podczas wyrabiania ciasta i pieczenia chleba, produkcji wina, otrzymywania kwaśnego mleka, jogurtów, serów; pisze równania reakcji fermentacji alkoholowej, octowej i mlekowej.

Zakres rozszerzony

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

7) opisuje procesy fermentacyjne zachodzące podczas wyrabiania ciasta i pieczenia chleba, produkcji wina, otrzymywania kwaśnego mleka, jogurtów, serów; pisze równania reakcji fermentacji alkoholowej, octowej i mlekowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia czynniki niezbędne do przebiegu fermentacji alkoholowej;

• pisze równanie reakcji fermentacji alkoholowej;

• konstruuje modele obrazujące przebieg fermentacji alkoholowej.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• „Zgadzasz się ze mną”/”Nie zgadzasz się...” – wariant dyskusji za i przeciw.

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• metoda lekcji odwróconej;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przed lekcją:

Metoda lekcji odwróconej – uczniowie w domu zapoznają się z blokiem tekstowym do omawianego tematu w e‑materiale – sekcja „Przeczytaj”.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie w parach analizują grafikę interaktywną z medium bazowego i zapoznają się z modelowym ujęciem fermentacji alkoholowej. Po wykonaniu zadania w medium nauczyciel dzieli uczniów na grupy i informuje uczniów, że w grupach przeprowadzą dyskusję na temat: Jakie znaczenie ma fermentacja alkoholowa w przemyśle? Każda z grup otrzymuje miękką piłkę, którą – podając sobie – ustala kolejność zabierania głosu.

2. Nauczyciel zapisuje na tablicy stwierdzenie „fermentacja alkoholowa ma duże znaczenie w przemyśle”. Nauczyciel instruuje uczniów, na czym polega zadanie z pomocą dwóch uczniów: odczytuje stwierdzenie z tablicy i mówi „Zgadzam się z tym stwierdzeniem, ponieważ...” (podaje argument przemawiający za tezą z tablicy). Po przedstawieniu swojego argumentu przemawiającego za tezą, nauczyciel podaje piłkę do jednego z uczniów, mówiąc „Zgadzasz się ze mną”. Zadaniem ucznia jest przedstawienie innego argumentu popierającego tezę z tablicy. Po przedstawieniu swojego argumentu, uczeń podaje piłkę kolejnemu uczniowi i mówi „Nie zgadzasz się ze mną”, a kolejny uczeń musi teraz przedstawić argument przeciwko tezie na tablicy itd.

3. Nauczyciel instruuje uczniów odnośnie do zasad rządzących ćwiczeniem:

• nie wolno powtarzać argumentów (tj. każdy uczeń musi postarać się podać nowy argument);

• uczniowie przedstawiają argumenty za lub przeciw w zależności od prośby poprzedniego mówcy, niezależnie od własnych przekonań;

• każdy uczeń w grupie powinien wypowiedzieć się przynajmniej dwukrotnie;

• tylko uczeń, który trzyma w rękach piłkę może mówić (nie wolno przerywać wypowiedzi).

4. Istota tego ćwiczenia polega na tym, że wymaga ono bezwzględnego skupienia i uwagi uczniów, ponieważ nigdy nie wiedzą, kiedy trafi do nich piłka, ani czy zostaną poproszeni o poparcie, czy obalenie debatowanej tezy.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: Na czym polega istota fermentacji alkoholowej? Jakie warunki muszą być spełnione, żeby zaszła fermentacja alkoholowa? Jakie etapy wyróżniamy w przebiegu fermentacji alkoholowej? Na czym polega zespół auto‑browaru? Gdzie wykorzystuje się fermentację alkoholową?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniała/łem sobie, że...

• Zaskoczyło mnie...

• Dowiedziałem się...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudne było dla mnie...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – sprawdź się.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Medium może być wykorzystane:

• zgodnie z propozycją zawartą w scenariuszu;

• dla uczniów nieobecnych na lekcji jako formę uzupełnienia wiadomości;

• na lekcjach związanych z praktyczną nauką zawodu.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Na czym polega istota fermentacji alkoholowej?

• Jakie warunki muszą być spełnione, żeby zaszła fermentacja alkoholowa?

• Jakie etapy wyróżniamy w przebiegu fermentacji alkoholowej?

• Na czym polega zespół auto‑browaru?

• Gdzie wykorzystuje się fermentację alkoholową?

2. Materiały dla osób szczególnie zainteresowanych tematem:

• http://www2.chemia.uj.edu.pl/~wegrzyn/VER_BETA/FDR‑INSTRUKCJA‑WYKONANIE.pdf

• http://www.kii3.ntf.uni‑lj.si/analchemvoc2/file.php/1/HTML/pol/SPEKTRA/bioteh1.htm

• http://pbc.up.krakow.pl/dlibra/docmetadata?id=2905&from=pubstats