Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Józef Wybicki Pieśń Legionów Polskich we Włoszech

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

1) rozróżnia pojęcie stylu i stylizacji, rozumie ich znaczenie w tekście;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

IV. Samokształcenie.

9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

1) analizuje strukturę eseju: odczytuje zawarte w nim sensy, sposób prowadzenia wywodu, charakterystyczne cechy stylu;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

pozna oryginalny tekst Pieśni Legionów Polskich we Włoszech oraz kontekst jego powstania;
zbada budowę językową i wersyfikacyjną wiersza Józefa Wybickiego;
zinterpretuje sens utworu oraz jego znaczenie dla historii i tradycji narodu polskiego.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel prosi uczniów o wspólne przygotowanie mapy myśli związanej z hasłami: hymn, pieśń, hymn narodowy.
Nauczyciel przedstawia cel i temat zajęć. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel na podstawie tekstu w sekcji „Wprowadzenie” i „Przeczytaj” w e‑materiale rozmawia z uczniami o roli i tradycji utworu Pieśń Legionów Polskich we Włoszech. Prosi, by odnaleźli w internecie „Mazurek Dąbrowskiego” w interpretacji Ignacego Dygasa z 1927 roku i odsłuchali go w klasie.
Nauczyciel przechodzi do sekcji „Prezentacja multimedialna”. Udostępnia uczniom prezentację na dużym ekranie. Po obejrzeniu materiału uczniowie dzielą się na dwie grupy. Jedna wykonuje polecenie 1, druga polecenie 2 z sekcji.
Nauczyciel prezentuje oryginalny tekst Mazurka Dąbrowskiego (w wersji zgodnej z rękopisem Józefa Wybickiego). Następnie chętna osoba odczytuje na głos obecną wersję Mazurka. Uczniowie rozmawiają na temat zmian wersji tekstu.
Prowadzący zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel, korzystając z internetu, przedstawia uczniom obrazu „Wjazd Jana Henryka Dąbrowskiego do Poznania” autorstwa Jana Gładysza oraz dzieło „Generał Jan Henryk Dąbrowski na czele Legionów” pędzla Juliusza Kossaka. Prosi, aby uczniowie omówili związek tych dzieł z tematem dzisiejszej lekcji.

Praca domowa:

W prezentacji multimedialnej znajdują się odniesienia do polskich bohaterów Mazurka Dąbrowskiego. Wymień inne postacie obecne w hymnie i przygotuj notki na ich temat.

Materiały pomocnicze:

Tadeusz Swat, O tradycji Mazurka Dąbrowskiego, „Niepodległość i Pamięć” 1998, nr 10.
Biliński Bronisław: „Mazurek Dąbrowskiego” - z badań nad ustaleniami chronologicznymi i topograficznymi. Rocznik Mazurka Dąbrowskiego 1995/1996 nr 1/2.

Wskazówki metodyczne

Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się