Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Filozof rozmawia z Bogiem. Zbigniew Herbert, Pan Cogito opowiada o kuszeniu Spinozy
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
zinterpretuje rolę figury Pana Cogito w wierszu Pan Cogito opowiada o kuszeniu Spinozy;
omówi, jakie stanowisko filozoficzne prezentował Spinoza;
przeanalizuje filozoficzną i religijną wymowę wiersza Herberta.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Filozof rozmawia z Bogiem. Zbigniew Herbert, Pan Cogito opowiada o kuszeniu Spinozy”. Następnie prosi uczniów o zapoznanie się z wierszem Herberta zawartym w e‑materiale. Uczniowie powinni utwór przeczytać i przygotować się do jego omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić tekst w kontekście biograficznym lub historycznoliterackim.
Przekład intersemiotyczny. Chętni uczniowie przygotowują krótki film jako ilustrację do utworu poetyckiego w e‑materiale. Film mogą przygotować na telefonach komórkowych lub wykorzystać szablony do animacji dostępne w internecie.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i określa cele.
Uczniowie wykonują na tablicy polecenia nauczyciela:
a) Omówcie, jakie stanowisko filozoficzne prezentował Spinoza.
b) Przeanalizujcie filozoficzną i religijną wymowę wiersza Herberta.
Po określonym czasie następuje podsumowanie zadania.Prezentacja pracy domowej – wybrane osoby prezentują film będący ilustracją wiersza. Następuje krótkie omówienie prezentacji oraz podzielenie się wrażeniami.
Faza realizacyjna:
Praca z multimedium. Uczniowie po obejrzeniu filmu wyjaśniają, czy można nazwać wiersz Pan Cogito opowiada o kuszeniu Spinozy utworem religijnym. Następnie w parach interpretują frazę:
chcę być kochany / przez nieuczonych i gwałtownych.
Uczniowie zapoznają się z linią chronologiczną przedstawiającą losy Barucha Spinozy. Wyjaśniają, jaki nurt filozoficzny reprezentował Spinoza.
Faza podsumowująca:
Dyskusja. Uczniowie odliczają do dwóch, dzieląc się na dwie grupy. Nauczyciel informuje, że będą dyskutować i wykorzystają do tego metodę akwarium. Nauczyciel wyjaśnia zasady dyskusji oraz określa jej czas. Pierwsza drużyna siada w kręgu i prowadzi rozmowę na temat: Jak w świetle rozmyślań Spinozy można zinterpretować frazę z wiersza Zbigniewa Herberta:
zapragnął dosięgnąć Boga?
Druga grupa obserwuje i zapisuje swoje spostrzeżenia dotyczące doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu rozmowy. Po upływie wyznaczonego czasu następuje zamiana ról. Na zakończenie wybrane osoby przedstawiają na forum klasy swoje spostrzeżenia.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują w domu ćwiczenie 2 z sekcji multimedialnej: Na podstawie filmu udowodnij tezę, że znajomość kontekstu biograficznego może pomóc w interpretacji wiersza. Posłuż się wybranym przykładem.
Materiały pomocnicze:
Julia Hartwig, Wybrańcy losu, Warszawa 2006.
Andrzej Franaszek,
Herbert. Biografia II: Pan Cogito,
Kraków 2018.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Linia chronologiczna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.