Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski
Przedmiot: Filozofia
Temat: Fenomenologia świadomości czasu – analiza tekstu źródłowego
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji. Uczeń:
przeanalizuje zastosowanie metody fenomenologicznej do badania fenomenu czasu;
rozpozna kluczowe idee fenomenologii świadomości Husserla w tekście źródłowym;
wyjaśni, na czym polega fenomenologiczna koncepcja czasu.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
odwrócona klasa;
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
film;
rozmowa kierowana;
praca z tekstem;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Fenomenologia świadomości czasu – analiza tekstu źródłowego” ze wskazaniem na znajdujący się w nim tekst źródłowy. Uczniowie powinni tekst przeczytać i przygotować się do jego omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić tekst w kontekście biograficznym oraz historyczno‑filozoficznym.
Faza wprowadzająca:
Prowadzący zajęcia loguje się na platformie, wyświetla temat lekcji oraz cele. Wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czym jest czas? Czy płynął, zanim na Ziemi pojawił się pierwszy człowiek? A może upływ czasu jest jedynie funkcją naszej świadomości?
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem źródłowym. Uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy i pracują z tekstem źródłowym, postępując według ustalonego trybu pracy:
– Wstępne rozpoznanie. Określenie nadawcy i odbiorcy tekstu.
– Określenie tematu przywołanego fragmentu.
– Identyfikacja problemów poruszonych w tekście.
– Wypisanie pytań lub argumentów zawartych w tekście.
– Postawienie tezy interpretacyjnej i wspólna dyskusja z przywołaniem argumentów.
– Przywołanie kontekstów: historycznych, filozoficznych oraz wynikających z własnego doświadczenia ucznia.
Nauczyciel może wyznaczyć zdolnego ucznia do pomocy określonej grupie lub grupom uczniów (ekspert)Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Film samouczek”. Odczytanie polecenia do multimedium: Wynotuj przykładowe fenomeny czasu, o których jest mowa w filmie. Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.
Następnie uczniowie indywidualnie wykonują polecenie nr 2 z zakładki „Film samouczek”: Spojrzenie na poniższe zdjęcie wywołuje akt świadomości, które określić można jako „widzenie finiszujących biegaczy”. Określ, jaki fenomen czasu się z nim łączy i wyjaśnij, co to znaczy, że jest on dany a priori. Po wykonaniu zadania wskazane osoby prezentują odpowiedzi na forum klasy.
Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia 2–5 z zakładki „Sprawdź się”. Ochotnicy odczytują rozwiązania, a pozostali uczniowie je weryfikują.
Uczniowie wykonują ostatnie ćwiczenie nr 6. Nauczyciel obserwuje postęp pracy i udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel zawiesza na tablicy dwa plakaty z narysowanym koszem i walizką. Rozdaje uczniom po dwie karteczki samoprzylepne. Prosi, aby uczniowie zapisali na jednej z nich przemyślenia, które zabiorą z sobą po zajęciach; na drugiej to, czego nie akceptują. Jedna osoba odczytuje zapisy przy walizce i koszu.
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 7 i 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.
Materiały pomocnicze:
Słownik‑przewodnik filozoficzny. Osoby, problemy, terminy, oprac. zbiorowe, Lublin 2012.
Rudnicki C., Fenomenologia wewnętrznej świadomości czasu, dostępny na stronie: http://machinamysli.org/fenomenologia‑wewnetrznej‑swiadomosci‑czasu/
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film samouczek” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.