Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Fenomenologia świadomości czasu – analiza tekstu źródłowego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

• przeanalizuje zastosowanie metody fenomenologicznej do badania fenomenu czasu;

• rozpozna kluczowe idee fenomenologii świadomości Husserla w tekście źródłowym;

• wyjaśni, na czym polega fenomenologiczna koncepcja czasu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• film;

• rozmowa kierowana;

• praca z tekstem;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Fenomenologia świadomości czasu – analiza tekstu źródłowego” ze wskazaniem na znajdujący się w nim tekst źródłowy. Uczniowie powinni tekst przeczytać i przygotować się do jego omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić tekst w kontekście biograficznym oraz historyczno‑filozoficznym.

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący zajęcia loguje się na platformie, wyświetla temat lekcji oraz cele. Wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czym jest czas? Czy płynął, zanim na Ziemi pojawił się pierwszy człowiek? A może upływ czasu jest jedynie funkcją naszej świadomości?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem źródłowym. Uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy i pracują z tekstem źródłowym, postępując według ustalonego trybu pracy:
   – Wstępne rozpoznanie. Określenie nadawcy i odbiorcy tekstu.
   – Określenie tematu przywołanego fragmentu.
   – Identyfikacja problemów poruszonych w tekście.
   – Wypisanie pytań lub argumentów zawartych w tekście.
   – Postawienie tezy interpretacyjnej i wspólna dyskusja z przywołaniem argumentów.
   – Przywołanie kontekstów: historycznych, filozoficznych oraz wynikających z własnego doświadczenia ucznia.
   Nauczyciel może wyznaczyć zdolnego ucznia do pomocy określonej grupie lub grupom uczniów (ekspert)

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Film samouczek”. Odczytanie polecenia do multimedium: Wynotuj przykładowe fenomeny czasu, o których jest mowa w filmie. Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.

3. Następnie uczniowie indywidualnie wykonują polecenie nr 2 z zakładki „Film samouczek”: Spojrzenie na poniższe zdjęcie wywołuje akt świadomości, które określić można jako „widzenie finiszujących biegaczy”. Określ, jaki fenomen czasu się z nim łączy i wyjaśnij, co to znaczy, że jest on dany a priori. Po wykonaniu zadania wskazane osoby prezentują odpowiedzi na forum klasy.

4. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia 2–5 z zakładki „Sprawdź się”. Ochotnicy odczytują rozwiązania, a pozostali uczniowie je weryfikują.

5. Uczniowie wykonują ostatnie ćwiczenie nr 6. Nauczyciel obserwuje postęp pracy i udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zawiesza na tablicy dwa plakaty z narysowanym koszem i walizką. Rozdaje uczniom po dwie karteczki samoprzylepne. Prosi, aby uczniowie zapisali na jednej z nich przemyślenia, które zabiorą z sobą po zajęciach; na drugiej to, czego nie akceptują. Jedna osoba odczytuje zapisy przy walizce i koszu.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 7 i 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Słownik‑przewodnik filozoficzny. Osoby, problemy, terminy, oprac. zbiorowe, Lublin 2012.

• Rudnicki C., Fenomenologia wewnętrznej świadomości czasu, dostępny na stronie: http://machinamysli.org/fenomenologia‑wewnetrznej‑swiadomosci‑czasu/

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film samouczek” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.