Scenariusz lekcji

Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Cechy gleb strefowych, astrefowych i pozastrefowych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa/cele kształcenia

I. Wiedza geograficzna.

1. Poznawanie terminologii geograficznej.

2. Poznanie zróżnicowania środowiska geograficznego, głównych zjawisk i procesów geograficznych oraz ich uwarunkowań i konsekwencji.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

1. Identyfikowanie relacji między poszczególnymi elementami środowiska geograficznego (przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego).

2. Formułowanie twierdzeń o podstawowych prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska geograficznego.

III. Kształtowanie postaw.

1. Rozwijanie zainteresowań geograficznych, budzenie ciekawości świata.

2. Docenianie znaczenia wiedzy geograficznej w poznawaniu i kształtowaniu przestrzeni geograficznej.

Treści nauczania:

VI. Pedosfera i biosfera: procesy glebotwórcze, typy gleb, strefowość i piętrowość gleb oraz roślinności.

Uczeń:

2) wyróżnia cechy głównych typów gleb strefowych i niestrefowych, wyjaśnia ich rozmieszczenie na Ziemi;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne.

Uczeń:

• Poznaje przykłady gleb strefowych i astrefowych.

• Przyporządkowuje gleby strefowe strefom klimatycznym.

• Analizuje charakterystyczne cechy poznanych gleb.

• Przyporządkowuje charakterystyczne cechy do odpowiedniej gleby.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE.

Formy zajęć: praca w parach/grupach.

Środki dydaktyczne: e‑materiał, atlas, mapa ścienna, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze:

• Bednarek R., Prusinkiewicz Z., Geografia gleb, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1999

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

• czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie stanu klasy, sprawdzenie obecności),

• sprawdzenie ewentualnego zadania domowego,

• przedstawienie celów lekcji,

• krótkie omówienie (przypomnienie) pojęć gleba, proces glebotwórczy, czynniki glebotwórcze – rozmowa, pytania, odpowiedzi.

Faza realizacyjna:

• prośba do uczniów o przeczytanie wstępu do e‑materiału,

• podział uczniów na pary/grupy (liczbę osób określa nauczyciel), omówienie zasad wykonania zadania – analiza map z atlasu uzupełniana informacjami z e‑materiału,

• kilkuminutowa dyskusja w parach/grupach, podczas której uczniowie, korzystając z map zamieszczonych w atlasie oraz informacji podanych w tekście e‑materiału określają, jakie czynniki środowiska wpływają na powstanie gleb strefowych i astrefowych i ich właściwości oraz na czym ten wpływ polega; wskazują konkretne przykłady omawianych relacji z wybranych regionów świata,

• przedstawienie przy tablicy przez wybrane grupy uczniów wyników przeprowadzonej analizy, z wykorzystaniem mapy ściennej (alternatywnie mapy wyświetlonej na ekranie) – dyskusja z udziałem wszystkich uczniów,

• prezentacja uczniom grafiki interaktywnej w celu weryfikacji sformułowanych wniosków, wyjaśnienia wątpliwości i usystematyzowania dotychczasowej wiedzy,

• podsumowanie prezentowanych treści mające na celu określenie ogólnych prawidłowości dotyczących wpływu czynników środowiskowych na powstanie gleb strefowych, astrefowych i pozastrefowych i ich właściwości, z podkreśleniem charakteru tych relacji,

• sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji i prezentacji,

• prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów.

Faza podsumowująca:

• podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań,

• ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć,

• pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa:

W okolicach swojego miejsca zamieszkania wyszukaj dowolną odkrywkę – może to być np. wykop przy budowie domu, drogi. Dokonaj obserwacji gleby – poszczególnych jej warstw. Na podstawie swoich obserwacji określ typ tej gleby oraz podaj jej cechy charakterystyczne.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Nauczyciel może prosić uczniów o zapoznanie się ze schematem interaktywnym przed lekcją. Podczas fazy realizacyjnej uczniowie, pracując w grupach/parach z grafiką interaktywna i atlasem, mogą przygotować przekroje krajobrazowe o układzie południkowym, pokazujące zależności między glebą i jej właściwościami, a pozostałymi komponentami środowiska w zależności od szerokości geograficznej, przedstawić je w klasie i poddać pod dyskusję.

Grafika interaktywna może być także wykorzystana w części lub całości, podczas lekcji na temat np. rozwoju rolnictwa na świecie oraz do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia w domu. Znajdzie ona także zastosowanie podczas samodzielnej pracy ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego pedosfery.