Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Historia idei praw człowieka

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

V. Prawo w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

1) wyjaśnia, czym różnią się normy prawne od innych typów norm; wymienia podstawowe zasady prawa (prawo nie działa wstecz, domniemanie niewinności, nie ma winy bez prawa, nieznajomość prawa szkodzi) i wyjaśnia konsekwencje ich łamania;

2) przedstawia źródła prawa w Rzeczypospolitej Polskiej – wykazuje szczególną moc konstytucji; przedstawia procedurę ustawodawczą.

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

14) przedstawia polskie tradycje demokratyczne na przykładzie podstawowych instytucji ustrojowych, artykułów henrykowskich i konstytucji marcowej.

XII. Prawa człowieka i ich ochrona międzynarodowa.

Uczeń:

1) przedstawia ideę oraz historyczny rozwój praw człowieka; rozróżnia generacje praw człowieka, stosując pojęcia praw negatywnych i pozytywnych oraz wskazując na inny stopień ich ochrony;

2) przedstawia kwestie urzeczywistnienia wybranej wolności człowieka i stopnia jej ograniczenia związanego z prawami innych osób lub porządkiem publicznym.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje przebieg przemian idei praw człowieka;

• analizuje typy poleceń do ćwiczeń dotyczących historii idei praw człowieka;

• ocenia swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• prezentacje;

• analiza tekstu źródłowego;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

1. Uczniowie mają za zadanie przypomnieć sobie wiadomości dotyczące historii idei praw człowieka.

2. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują prezentacje multimedialne do wybranych zagadnień (Anglia, wiek XIX, Węgry i państwa włoskie, państwa niemieckie i Stany Zjednoczone, Francja, Polska, ochrona praw i swobód w XIX w. i Kodeks cywilny, pierwsza połowa XX w.).

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

2. Prowadzący prosi uczniów, aby wyjaśnili, jakie prawa mieli obywatele w starożytności i średniowieczu; odpowiedzi uczniów zapisywane są na tablicy w formie mapy myśli.

3. Uczniowie biorą udział w rozmowie wprowadzającej szczegółowo w przedstawiony temat lekcji.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi o wystąpienie osób, które przygotowały prezentacje.

2. Uczniowie przedstawiają przebieg przemian idei praw człowieka w poszczególnych państwach.

3. Na wystąpienie zostaje wyznaczony czas. Podczas prezentacji uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

4. Po wszystkich prezentacjach wybrane osoby przedstawiają swoje spostrzeżenia dotyczące praw człowieka w praktyce politycznej i prawnej.

5. Uczniowie na podstawie wysłuchanych prezentacji oraz omówionych spostrzeżeń w parach zapisują na kartkach po dwa wnioski, które prezentowane są na forum; najtrafniejsze zostają zapisane w zeszytach jako notatka z lekcji.

6. Prowadzący prosi, aby uczniowie w parach zapoznali się z filmem. Następnie wykonują dołączone do niego ćwiczenia.

7. Osoby chętne lub wyznaczone przez nauczyciela udzielają odpowiedzi, pozostali uczniowie w razie potrzeby uzupełniają wypowiedź kolegi lub koleżanki.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie wykonują wskazane ćwiczenia, następnie wspólnie omawiane są odpowiedzi uczniów.

2. Osoby, które przygotowały prezentacje, oraz te angażujące się w czasie lekcji zostają ocenione.

Praca domowa:

Zapisz w zeszycie trzy pytania, jakie mogłyby się znaleźć na kartkówce lub sprawdzianie z dzisiejszej lekcji.

Wykonaj samodzielnie pozostałe ćwiczenia w e‑materiale.

Materiały pomocnicze:

Paweł Włodkowic, O wojnie i tolerancji (fragmenty), staropolska.pl.

Wybór źródeł do historii Polski średniowiecznej (do połowy XV wieku), Rozkwit społeczeństwa stanowego i powstanie państwa polsko‑litewskiego (1386–1466), oprac. Benon Miśkiewicz, Gerard Labuda, t. 3, Poznań 1970, s. 170–175.

Wielka karta swobód, zrodla.historyczne.prv.pl.

Deklaracja praw człowieka i obywatela, libr.sejm.gov.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie przed lekcją zapoznają się z sekcją „Film” i układają po trzy pytania (każde na oddzielnej kartce), które posłużą do podsumowania lekcji w formie quizu lub rywalizacji grup.