Autor: Gabriela Iwińska

Temat: Co oznacza skrótowiec VSEPR?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

III. Wiązania chemiczne. Oddziaływania międzycząsteczkowe. Uczeń:

4) rozpoznaje typ hybrydyzacji (sp, spIndeks górny 2², spIndeks górny 3³) orbitali walencyjnych atomu centralnego w cząsteczkach związków nieorganicznych i organicznych; przewiduje budowę przestrzenną drobin metodą VSEPR; określa kształt drobin (struktura diagonalna, trygonalna, tetraedryczna, piramidalna, V‑kształtna).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie skrótowca VSEPR;

• analizuje reguły VSEPR;

• stosuje reguły VSEPR do wyznaczenia kształtu prostych cząsteczek związków chemicznych;

• ocenia liczbę wolnych par elektronowych wokół atomu centralnego i proponuje kształt cząsteczki.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących;

• burza mózgów;

• modelowanie;

• film.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, zaciekawiając tematem. Przykładowe pytania: Jakie znacie skrótowce, używane w chemii? Czy znacie ich znaczenia? Czy wiecie, że za pomocą skrótowców określono symbole niektórych pierwiastków chemicznych, a także nazwy niektórych technik eksperymentalnych? Czy wiecie, co oznacza skrótowiec VSEPR

2. Nauczyciel przedstawia uczniom temat zajęć: „Co oznacza skrótowiec VSEPR?” i prosi, by na jego podstawie uczniowie sformułowali cele lekcji.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół skrótu VSEPR.

Faza realizacyjna:

1. Uczestnicy zajęć, na podstawie dostępnych źródeł, w tym treści e‑materiału, analizują założenia metody VSEPR oraz dwie, związane z nią, reguły. Po minionym czasie, chętne osoby omawiają założenia oraz reguły na forum klasy. Pozostali uczniowie mogą doprecyzować wypowiedzi kolegów lub koleżanek. W razie potrzeby nauczyciel uzupełnia podane informacje lub koryguje ewentualne błędy.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom plastelinę i wykałaczki/zapałki. Uczniowie w parach, podczas wykonywania poszczególnych ćwiczeń zawartych w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się”, budują modele cząsteczek związków chemicznych z zastosowaniem teorii VSEPR. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów, wspiera ich i weryfikuje poprawność skonstruowanych modeli.

3. Uczniowie analizują medium bazowe – film samouczek, na podstawie którego utrwalą, czym jest liczba przestrzenna i jak się ją oblicza.

4. W ramach sprawdzenia wiedzy, uczniowie w parach wykonują ćwiczenia załączone do medium.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji: „Co oznacza skrótowiec VSEPR?” i inicjuje krótką rozmowę na temat celów lekcji – czy wszystkie zostały spełnione? Jeśli nie, to dlaczego?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłem/łam...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne, których nie rozwiązali na zajęciach.

Materiały pomocnicze:

• plastelina;

• wykałaczki/zapałki.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Multimedium może być wykorzystane przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji lub przygotowywania się do pracy kontrolnej.