Autor: Joanna Kalinowska

Przedmiot: Historia

Temat: Ekspansja Japonii w Azji i jej agresja na Chiny

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, w jaki sposób Japonia stała się potęgą militarną na Dalekim Wschodzie;

• tłumaczy przyczyny wejścia Japonii na drogę ekspansji i nacjonalizmu w pierwszej połowie XX w.;

• omawia podbój przez Japonię Mandżurii oraz inwazję na Chiny;

• tłumaczy znaczenie haseł: Azja dla Azjatów, Armia Kwantuńska, kodeks bushido.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Ekspansja Japonii w Azji i jej agresja na Chiny”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Mapa interaktywna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie na tablicy tematu zajęć, ustalenie celu lekcji i kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Jeśli większość uczniów nie przeczytała tekstu, nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną wprowadzającą w temat.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Wskazani przed lekcją uczniowie (albo zgłoszeni wcześniej ochotnicy) prezentują i omawiają efekty swojej pracy. Nauczyciel oraz inni uczniowie zadają pytania prezentującym, w razie potrzeby uzupełniają ich wypowiedzi.

2. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia od 1 do 3 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównują je z odpowiedziami koleżanki lub kolegi.

3. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Wybrana osoba czyta polecenie 2: „Wymień tereny opanowane przez Japonię do 1941. Na jakie lata przypada największy rozwój ekspansji japońskiej?”. Po zapoznaniu się z materiałem uczniowie dzielą się na grupy i opracowują odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

4. Nauczyciel, nawiązując do polecenia 3, zadaje uczniom pytanie: Jak myślicie, jakiego rodzaju trudności dla Japonii mogły wynikać z podboju tak ogromnych obszarów? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, mogą dyskutować i wspólnie je analizować. Nauczyciel prosi jedną osobę o podsumowanie krótkiej dyskusji.

5. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia od 4 do 6: analizują ilustracje oraz mapę. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wspólnie wykonują ćwiczenie 8: analizują karykaturę i odnoszą ją do ówczesnej sytuacji politycznej.

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenie 10 z sekcji „Sprawdź się”: „Japonia bezsprzecznie ponosi winę za zaostrzenie się sytuacji na Dalekim Wschodzie i eskalację konfliktu, który w rezultacie doprowadził do wybuchu II wojny światowej. We współczesnej historiografii zwraca się uwagę również na to, że część odpowiedzialności za rozwój wydarzeń na tym obszarze ponoszą państwa europejskie i Stany Zjednoczone. Wskazuje się, że Wielka Brytania nie przeciwstawiła się wzrostowi japońskiego ekspansjonizmu, a przez to zachęciła Japończyków do opanowywania dalszych terenów. Napisz w imieniu premiera brytyjskiego memoriał, w którym usprawiedliwisz zaniechanie działań rządu brytyjskiego przeciw Japonii, w chwili gdy ta rozpoczęła podbój Mandżurii”.

Materiały pomocnicze:

P. Johnson, Historia świata od roku 1917 do lat 90‑tych, Wrocław 1992.

J. Tubielewicz, Historia Japonii, Wrocław–Warszawa–Kraków 1984.

E. Czapiewski, J. Tyszkiewicz, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska‑Bondaruk, Warszawa 1998.

J. Fenby, The Penguin History of Modern China: The Fall and Rise of Great Power, London 2009.

Wskazówki metodyczne:

Mapa interaktywna może zostać wykorzystana podczas zajęć omawiających świat na drodze do II wojny światowej.