Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Zwierciadło, w którym przegląda się świat. Rewizor Mikołaja Gogola w reżyserii Jerzego Gruzy

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Kształtowanie dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej uczniów.
4. Rozróżnianie kultury wysokiej i niskiej, elitarnej i popularnej oraz dostrzeganie związków między nimi.
8. Kształcenie umiejętności świadomego odbioru utworów literackich i tekstów kultury na różnych poziomach: dosłownym, metaforycznym, symbolicznym, aksjologicznym.
9. Kształcenie umiejętności rozumienia roli mediów oraz ich wpływu na zachowania i postawy ludzi, a także krytycznego odbioru przekazów medialnych oraz świadomego korzystania z nich.
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Doskonalenie umiejętności wyrażania własnych sądów, argumentacji i udziału w dyskusji.
3. Kształcenie umiejętności formułowania i uzasadniania sądów na temat dzieł literackich oraz innych tekstów kultury.
4. Doskonalenie umiejętności retorycznych, w szczególności zasad tworzenia wypowiedzi spójnych, logicznych oraz stosowania kompozycji odpowiedniej dla danej formy gatunkowej.
IV. Samokształcenie.
1. Rozwijanie zainteresowań humanistycznych.
2. Doskonalenie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji, w tym zasobów cyfrowych, oceny ich rzetelności, wiarygodności i poprawności merytorycznej.
7. Rozwijanie umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną w poszukiwaniu, porządkowaniu i wykorzystywaniu pozyskanych informacji.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
3) rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną (np. teza, argumenty, apel, pointa);
6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;
7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
5. dokonuje krytycznej selekcji źródeł;
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Zakres rozszerzony
Zalecane dzieła teatralne i filmowe
14) Rewizor, reż. Jerzy Gruza;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

  • zapoznaje się z filmem Rewizor w reżyserii Jerzego Gruzy;

  • wyjaśnia, czym jest zwierciadło, o którym mowa w temacie lekcji;

  • bierze udział w dyskusji na temat fenomenu utworu Gogola;

  • omawia scenę spektaklu, którą uważa za kluczową dla dramaturgii przedstawienia.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel inicjuje rozmowę o przyczynach popularności dzieła Gogola Rewizor, które doczekało się licznych wystawień. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie z adaptacją filmową tego dzieła w reżyserii Jerzego Gruzy.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel informuje uczniów (w ramach ciekawostki), że Rewizor Mikołaja Gogola doczekał się wielu inscenizacji na polskich scenach. Według zestawienia redakcji portalu internetowego e‑teatr.pl, redagowanego w ramach działalności Instytutu Teatralnego w Warszawie od 1924 r. odbyło się 78 premier tej sztuki na scenach polskich. Odnotowano także cztery realizacje telewizyjne: w 1964 r. w reżyserii Józefa Szajny, pięć lat później w reżyserii Witolda Zatorskiego, w 1977 r. w reżyserii Jerzego Gruzy ze słynną rolą Tadeusza Łomnickiego oraz w 2005 r. inscenizację Jana Klaty.

  2. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji, zaznaczając, aby zwrócili uwagę, czym jest zwierciadło użyte w temacie lekcji. Wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”. Następnie przechodzą do części „Audiobook” i wspólnie w klasie odsłuchują nagranie. Oba polecenia z tej sekcji uczniowie wykonują w parach. Do pracy przy poleceniu 1 wykorzystują telefon z dostępem do internetu.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie argumentów w dyskusji nad fenomenem utworu Gogola (dlaczego jest tak chętnie adaptowany). Nauczyciel dzieli uczniów na kilkuosobowe zespoły i daje im czas na przygotowanie argumentów. Każdy zespół wybiera przedstawiciela i przedstawia swoją argumentację. Argumenty, które zostały przywołane w wypowiedziach przedstawicieli zespołów, zostają zapisane na tablicy. Nauczyciel proponuje uczniom stworzenie rankingu argumentów (zaczynając od tych, które powtarzały się najczęściej).

  3. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się”. Dzielą się na dwie grupy. Zespół 1 zajmuje się zadaniami 1, 2, 5, 6, zespół 2 – zadaniami 2, 4, 7. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie przedstawiciele grup prezentują odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenie 8 - Sformułuj odpowiedź na pytanie, którą scenę spektaklu uważasz za kluczową dla dramaturgii przedstawienia. Swoją odpowiedź uzasadnij.

  2. Nauczyciel prosi wybranego ucznia o podsumowanie refleksji płynących z omawianego filmu.

Praca domowa:

  1. W ostatniej scenie komedii wybrzmiewa słynna kwestia Horodniczego: Z czego się śmiejecie? Z samych siebie się śmiejecie. Czy można ją uznać za motto scenicznej adaptacji Jerzego Gruzy? Swoją odpowiedź uzasadnij i poprzyj przykładami scen ze spektaklu.

  2. Teatr to zwierciadło, w którym przegląda się świat. Napisz rozprawkę, odnosząc się scenicznej adaptacji Rewizora oraz własnych przemyśleń na temat roli teatru.

Materiały pomocnicze:

  • Propozycja filmu w innej obsadzie https://ninateka.pl/vod/teatr/rewizor‑jerzy‑stuhr/

  • https://teologiapolityczna.pl/wojciech‑tomczyk‑fronczewski‑versus‑lomnicki‑czyli‑rewizor‑jako‑hamlet

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się