Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Manipulacja językowa
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
uświadomi sobie techniki manipulacji językowej;
rozpozna manipulację językową w podanych przykładach i wyjaśni jej mechanizmy;
pogłębi swoje kompetencje językowe.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
burza mózgów;
metaplan.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel wyjaśnia, że podczas lekcji będą poruszane kwestie związane z manipulacją językową. Prosi uczniów, by odnaleźli jego definicję w słowniku języka polskiego, przeczytali ją i opowiedzieli własnymi słowami (następnie poszerzą swoją wiedzę w tym temacie podczas lekcji).
Faza wprowadzająca:
Uczniowie indywidualnie zapoznają się z sekcją „Przeczytaj”. Chętna osoba podsumowuje zdobyte w ten sposób wiadomości.
Nauczyciel zadaje pytanie: „Jakie elementy manipulacji można dostrzec w przekazach telewizyjnych (np. reklamach)?”. Uczniowie przeprowadzają burzę mózgów. Kolejne spostrzeżenia zapisują na tablicy. Mogą pojawić się następujące stwierdzenia: zapewnienie o autentyczności, oddziaływanie na zmysły, uwypuklanie wybranych cech produktu, wpływ na emocje odbiorcy, szybkie tempo przekazu, odwołania do zdrowia i natury, stawianie pytań zawierających pogląd pytającego.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel udostępnia uczniom materiał filmowy, na podstawie którego uczestnicy zajęć notują metody manipulacyjne, o których opowiada profesor.
Po obejrzeniu filmu z zasobu multimedialnego nauczyciel wspólnie z uczniami tworzy na tablicy metaplan: młodzież próbuje określać techniki i środki językowe i pozajęzykowe wykorzystywane w manipulacji publicznej. Prowadzący zajęcia uzupełnia spostrzeżenia, podając przykłady z życia, naprowadza uczniów na konkretne sformułowania.Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli uczniów na 3 grupy (lub więcej, w zależności od czasu, który pozostał na pracę z ćwiczeniami). Przydziela uczniom zadania i wyznacza czas na ich realizację. Po zakończeniu pracy weryfikuje poprawność odpowiedzi.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.
Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Obejrzyj co najmniej pięć reklam emitowanym w mediach. Wyjaśnij, jakimi środkami manipulacji one operują.
Materiały pomocnicze:
https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/8297/1/14_Barbara_Harwas‑Napiera%C5%82a_Etyczne%20aspekty%20manipulacji_247‑259.pdf
Tomasz Trejderowski, Socjotechnika. Podstawy manipulacji w praktyce, Warszawa 2009.
Wskazówki metodyczne
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film” do podsumowania lekcji.