Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Manipulacja językowa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
II. Kształcenie językowe.
1. Pogłębianie funkcjonalnej wiedzy z zakresu nauki o języku.
2. Wzbogacanie umiejętności komunikacyjnych, stosowne wykorzystanie języka w różnych sytuacjach komunikacyjnych.
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Doskonalenie umiejętności wyrażania własnych sądów, argumentacji i udziału w dyskusji.
IV. Samokształcenie.
7. Rozwijanie umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną w poszukiwaniu, porządkowaniu i wykorzystywaniu pozyskanych informacji.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
II. Kształcenie językowe.
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
6) odróżnia zamierzoną innowację językową od błędu językowego; określa funkcje innowacji językowej w tekście;
7) stosuje zasady etyki wypowiedzi; wartościuje wypowiedzi językowe, stosując kryteria, np. prawda – fałsz, poprawność – niepoprawność;
8) rozróżnia pojęcia manipulacji, dezinformacji, postprawdy, stereotypu, bańki informacyjnej, wiralności; rozpoznaje te zjawiska w tekstach i je charakteryzuje;
10) charakteryzuje zmiany w komunikacji językowej związane z rozwojem jej form (np. komunikacji internetowej).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • uświadomi sobie techniki manipulacji językowej;

  • rozpozna manipulację językową w podanych przykładach i wyjaśni jej mechanizmy;

  • pogłębi swoje kompetencje językowe.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • burza mózgów;

  • metaplan.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel wyjaśnia, że podczas lekcji będą poruszane kwestie związane z manipulacją językową. Prosi uczniów, by odnaleźli jego definicję w słowniku języka polskiego, przeczytali ją i opowiedzieli własnymi słowami (następnie poszerzą swoją wiedzę w tym temacie podczas lekcji).

Faza wprowadzająca:

  1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z sekcją „Przeczytaj”. Chętna osoba podsumowuje zdobyte w ten sposób wiadomości.

  2. Nauczyciel zadaje pytanie: „Jakie elementy manipulacji można dostrzec w przekazach telewizyjnych (np. reklamach)?”. Uczniowie przeprowadzają burzę mózgów. Kolejne spostrzeżenia zapisują na tablicy. Mogą pojawić się następujące stwierdzenia: zapewnienie o autentyczności, oddziaływanie na zmysły, uwypuklanie wybranych cech produktu, wpływ na emocje odbiorcy, szybkie tempo przekazu, odwołania do zdrowia i natury, stawianie pytań zawierających pogląd pytającego.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel udostępnia uczniom materiał filmowy, na podstawie którego uczestnicy zajęć notują metody manipulacyjne, o których opowiada profesor.
    Po obejrzeniu filmu z zasobu multimedialnego nauczyciel wspólnie z uczniami tworzy na tablicy metaplan: młodzież próbuje określać techniki i środki językowe i pozajęzykowe wykorzystywane w manipulacji publicznej. Prowadzący zajęcia uzupełnia spostrzeżenia, podając przykłady z życia, naprowadza uczniów na konkretne sformułowania.

  2. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli uczniów na 3 grupy (lub więcej, w zależności od czasu, który pozostał na pracę z ćwiczeniami). Przydziela uczniom zadania i wyznacza czas na ich realizację. Po zakończeniu pracy weryfikuje poprawność odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

  2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Obejrzyj co najmniej pięć reklam emitowanym w mediach. Wyjaśnij, jakimi środkami manipulacji one operują.

Materiały pomocnicze:

  • https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/8297/1/14_Barbara_Harwas‑Napiera%C5%82a_Etyczne%20aspekty%20manipulacji_247‑259.pdf

  • Tomasz Trejderowski, Socjotechnika. Podstawy manipulacji w praktyce, Warszawa 2009.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się