Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

R1QkAJzGCNej41

Ćwiczenie 1

Zaznacz cele manipulacji językowej. Możliwe odpowiedzi: 1. Przekonanie odbiorcy do czegoś., 2. Wywarcie na odbiorcy dobrego wrażenia.

R1Y2drrEEl0Wp1

Ćwiczenie 2

Zaznacz, który środek stylistyczny pozwala uniknąć naruszenia tabu językowego. Możliwe odpowiedzi: 1. hiperbola, 2. eufemizm, 3. apostrofa, 4. wartościowanie

RWIqQ9ps0XnvP1

Ćwiczenie 3

Zaznacz przykład hiperboli. Możliwe odpowiedzi: 1. obóz koncentracyjny (o obozach zagłady), 2. superpromocja (obniżka o 30 groszy), 3. tragedia (o śmiertelnym wypadku drogowym), 4. głowa państwa (o prezydencie)

Ćwiczenie 4

Sformułuj tytuł dla artykułu prasowego, który będzie wolny od manipulacji językowej.

R1UBrttbNNPqd

(Uzupełnij).

Przypomnij sobie poznane techniki manipulacji językowej i odrzuć każde sformułowanie, które można by zaliczyć do jednej z nich.

Np. Zamach w londyńskim metrze. Sprawcy szuka policja.
Katastrofa klimatyczna. Jakie są prognozy na najbliższe trzydzieści lat?
Śmiertelny wypadek samochodowy na A4.

Rvh0bxFWdbskF1

Ćwiczenie 5

Połącz w pary techniki manipulacji językowej z ich przejawami. wyrażenie wartościujące Możliwe odpowiedzi: 1. Za to kochamy Mickiewicza., 2. Polskie siatkarki zawojowały mistrzostwa Europy!, 3. Snajper został spacyfikowany przez policję., 4. Bezrobocie w Polsce. Tak źle jeszcze nie było!, 5. Biało-czerwoni znowu na podium. eufemizm Możliwe odpowiedzi: 1. Za to kochamy Mickiewicza., 2. Polskie siatkarki zawojowały mistrzostwa Europy!, 3. Snajper został spacyfikowany przez policję., 4. Bezrobocie w Polsce. Tak źle jeszcze nie było!, 5. Biało-czerwoni znowu na podium. hiperbolizacja Możliwe odpowiedzi: 1. Za to kochamy Mickiewicza., 2. Polskie siatkarki zawojowały mistrzostwa Europy!, 3. Snajper został spacyfikowany przez policję., 4. Bezrobocie w Polsce. Tak źle jeszcze nie było!, 5. Biało-czerwoni znowu na podium. pierwsza osoba liczby mnogiej Możliwe odpowiedzi: 1. Za to kochamy Mickiewicza., 2. Polskie siatkarki zawojowały mistrzostwa Europy!, 3. Snajper został spacyfikowany przez policję., 4. Bezrobocie w Polsce. Tak źle jeszcze nie było!, 5. Biało-czerwoni znowu na podium. nadużywanie symboliki Możliwe odpowiedzi: 1. Za to kochamy Mickiewicza., 2. Polskie siatkarki zawojowały mistrzostwa Europy!, 3. Snajper został spacyfikowany przez policję., 4. Bezrobocie w Polsce. Tak źle jeszcze nie było!, 5. Biało-czerwoni znowu na podium.

Ćwiczenie 6

Wyobraź sobie sytuację, w której wykorzystanie środków manipulacji językowej mogłoby być etycznie uzasadnione. Zapisz swoją odpowiedź.

RaHpIz0efc1Eb

(Uzupełnij).

Pamiętaj, jaka jest główna funkcja manipulacji językowej: dotarcie do odbiorcy i przekonanie go do czegoś.

Za pomocą środków językowego wpływu można np. wyperswadować komuś złe nawyki, można również pocieszyć kogoś, hiperbolizując jego zalety, lub ukryć przed nim bolesną prawdę, jeśli czas na jej wyjawienie jest niewłaściwy. Za pomocą liczby mnogiej można np. wyrażać wspólnotę doświadczeń albo tłumaczyć czyjeś niepowodzenia ogólną niesprawiedliwością, np.: Wszyscy mają teraz ciężko.

Ćwiczenie 7

Czy wyrażenia wartościujące mają związek z hiperbolizacją? Sformułuj odpowiedź na pytanie, podając kilka argumentów.

R112PFExBDAuf

(Uzupełnij).

Przypomnij sobie, jak przejawiają się wspomniane zjawiska.

Hiperbolizację można rozumieć jako przesadę w opisie przedmiotu, wydarzenia albo zjawiska, z kolei wyrażenia wartościujące to wszelkie określenia przydające czemuś wartość dodatnią lub ujemną. Wspólnym środkiem językowym dla tych zjawisk może być stosowanie przymiotników w stopniu najwyższym: mówienie o czymś lub o kimś za pomocą takich słów jak najlepszy, najzdolniejsza, najwspanialsze, najdoskonalej itd.

RjTilWg7dKF6431

Ćwiczenie 8

Oceń prawdziwość zdań. Hiperbolizacja to przesadny opis jakiegoś zjawiska. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Do wyrażeń wartościujących należą takie przymiotniki jak zielony, późny, polityczny. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. PRL był pierwszym okresem w dziejach Polski, kiedy stosowano środki manipulacji językowej. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Na środki językowego wpływu możemy się natknąć np. w marketingu czy debacie publicznej. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Przemilczenie prawdy to również manipulacja. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Nie istnieje wypowiedź wolna od wywierania wpływu na odbiorcę przez język. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Nadużywanie symboliki może się przyczyniać do pogłębiania podziałów społeczeństwa. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz

Ćwiczenie 9

Wymień możliwe sposoby radzenia sobie z manipulacją językową.

RCEwZ2WwHjBnc

(Uzupełnij).

Pomyśl, co możesz zrobić, aby uchronić się przed wpływem ze strony języka, np. debaty publicznej.

Np.: Krytyczny odbiór tekstów prasowych; krytyczne myślenie; pogłębianie wiedzy na temat języka ojczystego; uczenie się języków obcych; poznanie zasad retoryki; unikanie narażenia na szum informacyjny; rozmowy i dyskusje; czytanie i słuchanie wypowiedzi literackich autorek i autorów krytycznie nastawionych do rzeczywistości.

Ćwiczenie 10

Oceń poniższy tekst pod kątem manipulacji. Ustal, czy pojawiają się w nim zabiegi językowe świadczące o takim charakterze wypowiedzi.

Edward Gierek Fragment przemówienia
Głównym źródłem dotychczasowego dorobku i podstawową przesłanką przyszłości narodu polskiego jest jego jedność we wszystkich podstawowych kwestiach bytu narodowego i państwowego niezależnie od położenia społecznego, wykształcenia czy stosunku do religii. Jedność ta ogarnia dziś wszystkie generacje, wszystkie klasy i warstwy społeczne, zaangażowane w pracy dla Ojczyzny.
2 Źródło: Edward Gierek, Fragment przemówienia, [w:] "Życie Warszawy", 4 VI 1979.

RIEDN1PApvsYH

(Uzupełnij).

Zwróć uwagę na wyrażenia takie, jak „przyszłość narodu polskiego”, „jedność we wszystkich [...] kwestiach bytu narodowego”. Co te sformułowania znaczą?

We fragmencie przemówienia pojawiają się hiperbole, język jest wzniosły, sformułowania takie jak „jedność narodu”, „wszystkie generacje, wszystkie klasy” sugerują funkcjonowanie pewnej wspólnoty. Fragment ten, choć pełen wzniosłych słów, nie ma wiele treści, a jego celem wydaje się manipulowanie odbiorcą, by poczuł się częścią owego „zjednoczonego” narodu.

Film

Dla nauczyciela

Sprawdź się