Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Odnajdywanie na mapie obiektów geograficznych
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I
Podstawa programowa
I. Źródła informacji geograficznej, technologie geoinformacyjne oraz metody prezentacji danych przestrzennych: obserwacje, pomiary, mapy, fotografie, zdjęcia satelitarne, dane liczbowe oraz graficzna i kartograficzna ich prezentacja.
Uczeń:
czyta i interpretuje treści różnych map.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
określa położenie geograficzne, wykorzystując kierunki geograficzne,
wyjaśnia, w jaki sposób określa się szerokość geograficzną i długośc geograficzną dowolnego punktu na powierzchni Ziemi,
odnajduje na mapie obiekty geograficzne, wykorzystując kierunki świata, współrzędne geograficzne, opis, fotografie, skale, wysokości n.p.m.
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, metody operatywne (praca z e‑materiałem), metody praktyczne (ćwiczenia techniczne)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, atlas geograficzny, mapa fizyczna świata, mapy szczegółowe barwne (takie jak w arkuszach egzaminacyjnych – jeżeli nauczyciel nie ma takich, może wykorzystać mapy z dowolnego arkusza egzaminacyjnego ze stron CKE), kartki z przygotowanymi zadaniami do tej mapy, kartki z przygotowanymi współrzędnymi geograficznymi do odnalezienia obiektów na mapie w atlasie (do pracy w parach)
Materiały pomocnicze:
W. Grygorenko, Redakcja i opracowanie map ogólnogeograficznych, PPWK Warszawa, 1970 (głównie rozdział 2 i 3).
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel prosi uczniów o odnalezienie w atlasie i wskazanie na mapie fizycznej świata Przylądka Świętego Łukasza.
Pierwszy uczeń, który wykonał to zadanie, wskazuje przylądek na mapie fizycznej świata; nauczyciel zadaje pytanie, w jaki sposób szukał, co ułatwiło odnalezienie obiektu (np. skorowidz nazw na końcu atlasu).
Dyskusja na temat: Co nam ułatwia odnajdywanie obiektów geograficznych na mapie?
Następnie nauczyciel podaje temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel rozdaje uczniom mapy szczegółowe barwne (powinny mieć opisane południki, równoleżniki, legendę ze skalą) – jedna mapa na parę.
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z ramką mapy i legendą.
Przypomnienie informacji dotyczących określania współrzędnych geograficznych – e‑materiał (można wykonać ćwiczenie polegające na określeniu szerokości i długości geograficznej wybranego punktu, obiektu na podanej uczniom mapie).
Uczniowie w parach wykonują kilka ćwiczeń (przygotowanych przez nauczyciela do tej konkretnej mapy) polegających na odnalezieniu różnych obiektów po opisie – opisy powinny uwzględniać: pola, w których występują obiekty, np. A4; odległości np. od jakiegoś szczytu, miejscowości (uczeń musi wykorzystać skalę mapy); współrzędne geograficzne; obiekty turystyczne (legenda mapy); wysokości n.p.m.
Po odnalezieniu wszystkich obiektów uczniowie porównują swoje odpowiedzi – krótka dyskusja: co najbardziej ułatwiało odnajdywanie obiektów na mapie? co sprawiało trudności?
Następnie nauczyciel, podając dokładne współrzędne geograficzne obiektu, przydziela parom uczniów obiekty geograficzne do odnalezienia na mapie w atlasie.
Sprawdzenie, wskazanie na mapie fizycznej świata odszukanych obiektów.
Następnie uczniowie łączą się w grupy 4‑osobowe (ważne, aby była parzysta liczba grup) – każda grupa wyszukuje po trzy obiekty geograficzne w atlasie, określa dla nich (dokładnie) współrzędne geograficzne – sąsiadujące ze sobą grupy wymieniają się określonymi współrzędnymi geograficznymi.
Zadaniem grup jest odnalezienie na mapie w atlasie wyszukanych przez sąsiednie grupy obiektów geograficznych (każda grupa ma do odnalezienia trzy różne obiekty geograficzne, mając określone ich współrzędne).
Po odnalezieniu uczniowie piszą nazwy obiektów przy współrzędnych, następnie współrzędne z nazwami wracają do grup, które je wymyśliły.
Uczniowie sprawdzają, czy grupa sąsiednia dobrze odnalazła ich obiekty geograficzne.
Nauczyciel, razem z uczniami, podsumowuje pracę grup.
Na koniec nauczyciel prosi uczniów o zagranie w parach w grę edukacyjną. Wygrywa dwójka, która najszybciej odpowie poprawnie na najwięcej pytań. Uczniowie, którzy popełnili błędy, zadają pytania zwycięskiej parze, która wyjaśnia tok swojego rozumowania.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami, ocenia pracę uczniów na lekcji.
Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń zawartych w e‑materiale – uczniowie indywidualnie wykonują wybrane ćwiczenia; nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich.
Na zakończenie nauczyciel zadaje uczniom pytania: co było ciekawe, łatwe, który etap pracy stanowił dla uczniów największą trudność, co było jej przyczyną?
Praca domowa
Odszukaj na mapie w atlasie i nazwij obiekty geograficzne o współrzędnych:
A – 9°30′N, 80°00′W
B – 12°28'S, 130°51′E
C – 39°34′N, 2°39′E
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
Grę dydaktyczną można wykorzystać na lekcji powtórzeniowej z działu I (zakres podstawowy) lub do samodzielnej pracy ucznia. Może ona posłużyć również jako sprawdzenie umiejętności uczniów podczas lekcji Jak zaprojektować i zrealizować trasę wycieczki.