Dla nauczyciela

Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: W kręgu cywilizacji chrześcijańskiej. Rola Kościoła w Polsce we wczesnym średniowieczu

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, rozszerzony

Podstawa programowa:

zakres rozszerzony

XIII. Kultura średniowiecza.

Uczeń:

3) określa znaczenie włączenia ziem polskich do cywilizacyjnego kręgu świata zachodniego (łacińskiego).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje cyfrowe, 

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

  • kompetencje obywatelskie,

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • określa, jaką rolę odgrywał Kościół w Polsce we wczesnym średniowieczu.

  • uczy się odróżniać dzieła sztuki romańskiej od innych.

  • wyjaśnia, w jaki sposób kultura i sztuka odpowiadają na potrzeby społeczne i ideowe epoki.

Strategie nauczania:

  • lekcja odwrócona

Metody i techniki nauczania:

  • mapa mentalna

  • dyskusja

  • gra BINGO

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych

  • pogadanka

Formy zajęć:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Tydzień przed lekcją nauczyciel tworzy trzy grupy 4‑5 osobowe (w zależności od liczebności klasy może być więcej), które wybierają spośród siebie lidera. 

Grupa 1 opracowuje – początki Kościoła w Polsce – ustanowienie niedzieli dniem świątecznym; 

Grupa 2 przygotowuje - przykłady budowli średniowiecznych ze wskazaniem  cech charakterystycznych dla tej epoki;

Grupa 3 przedstawia – w jaki sposób powstawało i rozwijało się piśmiennictwo w średniowieczu.  

Uczniowie mogą wykorzystać w tym celu zasoby e‑podręcznika (tekst źródłowe, materiały z ćwiczeń, film) oraz inne źródła informacji. Sposób prezentacji jest dowolny: multimedialny, w formie plakatu, mapy mentalnej itp.

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel przedstawia uczniom cel lekcji: Na dzisiejszej lekcji dowiemy się jak rozwijała się cywilizacja chrześcijańska oraz jak była rola Kościoła w średniowieczu.

  2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie, którzy nie biorą udziału w prezentacji w parach lub indywidualnie na kartkach odpowiedzieli na pytania 

  • Jaką rolę odgrywał Kościół w Polsce we wczesnym średniowieczu.

  • Wskaż cechy charakterystyczne dla sztuki romańskiej (w architekturze, malarstwie, rzeźbie, piśmiennictwie).

  • W jaki sposób kultura i sztuka odpowiadały na potrzeby społeczne i ideowe epoki.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel prosi poszczególne grupy, aby przygotowały się do prezentacji. 

  2. Uczniowie przedstawiają przygotowane przez siebie tematy.

  3. Nauczyciel wyznacza czas dla każdej z grup na prezentację 6‑7 min.

  4. Po wszystkich prezentacjach nauczyciel prosi aby osoby, które nie brały w nich udziału na tablicy (narysowana jest mapa mentalna), wypisali swoje spostrzeżenia.

  5. Uczniowie uzasadniają i uzupełniają swoje wypowiedzi w razie konieczności nauczyciel koryguje odpowiedzi uczniów – dyskusja.

  6. Nauczyciel informuje uczniów, że za chwilę zagrają w BINGO. Rozdaje karty do gry i wyjaśnia zasady (Trzeba jak najszybciej zebrać poprawne odpowiedzi na pytania w dowolnym wierszu, kolumnie lub pełnej przekątnej (składającej się z pięciu pól). Zebranie pięciu poprawnych odpowiedzi w wymaganym układzie uczeń oznajmia okrzykiem: „BINGO”. Poprawne wiersze/kolumny/przekątne nie mogą się powtarzać, a uczniom nie wolno współpracować. Gra trwa, dopóki nie zostaną zebrane wszystkie poprawne odpowiedzi na planszy).

  • Osoby, które najszybciej zbiorą poprawne odpowiedzi w danej linii, zostaną nagrodzone pozytywną oceną z aktywności.

  • Po zakończeniu rozgrywki nauczyciel omawia z całą klasą poprawne odpowiedzi na wszystkie pytania.

Faza podsumowująca:

  1. Jako podsumowanie dzisiejszej lekcji uczniowie mają wykonać wskazane przez nauczyciela ćwiczenia i poprawnie odpowiedzieć na pytania. Po wykonaniu ćwiczeń wspólnie z prowadzącym omawiają odpowiedzi. 

  2. Na zakończenie zajęć nauczyciel pyta: Gdyby z przedstawionego na lekcji materiału miałaby odbyć się kartkówka, jakie pytania waszym zdaniem powinny zostać zadane? Uczniowie podaja swoje propozycje. Gdyby nie wyczerpali wszystkich możliwości, nauczyciel może uzupełnić ich propozycje.

  3. Osoby, które przygotowały prezentacje na lekcję oraz te które pierwsze wygrały w BINGO, zostają ocenione.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenie 9: Przygotuj spot reklamowy na temat: „Ślady romańskie w naszej okolicy”. Wybierz obiekt i uzasadnij, dlaczego warto go zobaczyć. Może to być przykład architektury, literatury, jak również innej dziedziny kultury średniowiecznej. Może znajdować się w muzeum lub w innej instytucji kultury.

Materiały pomocnicze:

Wincenty Kadłubek, , [w:] Wiek V‑XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. B. Lenard, M. Sobańska – Bondaruk, Warszawa 1999, s. 104.

Anonim tzw. Gall, Kronika polska, tłum. R. Grodecki, Wrocław 1989.

Wiek V–XV w źródłach, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1999, s. 116–117.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie mogą przygotować prace metodą projektu dotyczące architektury i piśmiennictwa wykorzystując zasoby multimedium.

Spis ilustracji nieopisanych:

  • Ćwiczenie 1 - Ilustracja 1: Kościół w Nieświeżu (1584‑1593), CC BY‑SA 3.0, fot. Антон Алегавіч Макоўскі, Wikimedia Commons.

  • Ćwiczenie 1 - Ilustracja 2: Kościół kolegialny św. Krzyża i św. Bartłomieja; CC BY‑SA 3.0, fot. Kroton, Wikimedia Commons.

  • Ćwiczenie 1 - Ilustracja 3: Archikolegiata w Tumie, CC BY‑SA 4.0, fot. Chrumps, Wikimedia Commons.

  • Ćwiczenie 1 - Ilustracja 4: Kościół w Krakowie; CC BY‑SA 4.0, fot. Zygmunt Put, Wikimedia Commons.

Sprawdź się