Sprawdź się
Przeanalizuj poniższe ilustracje, przedstawiające kościoły wzniesione w różnych stylach architektonicznych, i wskaż, który jest romański. Uzasadnij swój wybór.
- Opis ilustracji A
- Opis ilustracji B
- Opis ilustracji C
- Opis ilustracji D
Indeks górny Źródło ilustracji: Wikimedia Commons. Indeks górny koniecŹródło ilustracji: Wikimedia Commons.
Przeanalizuj przykłady rzeźby romańskiej, a następnie określ jej cel.
Przeanalizuj drzewo genealogiczne Piastów oraz ilustracje, a następnie zaznacz poprawne odpowiedzi.
Przeanalizuj opis drzewa genealogicznego Piastów oraz ilustracji, a następnie zaznacz poprawne odpowiedzi.
Które ilustracje przedstawiają zabytki w stylu romańskim?
- 1
- 2
- 3
- 4
Które ilustracje przedstawiają obiekty prawdopodobnie ufundowane przez Kazimierza Odnowiciela?
- 1
- 2
- 3
- 4
Zanalizuj fragmenty dzieł literackich z okresu średniowiecza. Nazwij gatunki literackie, które one reprezentują (rocznik, księga liturgiczna, poezja, dokument urzędowy, kronika). Uzasadnij swoje zdanie.
Źródło A
W imieniu Trójcy Świętej i niepodzielnej jedności ma się stać co następuje: ponieważ wszystkie rzeczy, które zachodzą w tym czasie, z czasem mijają, dlatego konieczne jest, ażeby rzeczy, które mają przetrwać długo i wiecznie, w pismach utrwalić i potwierdzić przez rzeczywistych świadków. Z tego wynika, że my, Henryk z Łaski Bożej książę na Śląsku, pan na Kożuchów i Zieloną Górę, potwierdzamy przed świadkami i pismem tym podajemy do wiadomości wszystkim tym, którzy go oglądają, słyszą lub czytają, że widzieliśmy wielką biedę i ułomność, które dotąd w tym czasie cierpieli nasi wierni mieszczanie naszego miasta Przemkowa i od nas wyprosili statuty cechów rzemieślniczych i wszelakie przywileje, które mają zwyczaj mieć miasta.
Przeto z naszej książęcej łaski, ze szczególną życzliwością naszej woli i za radą naszych seniorów obdarzyliśmy w tym piśmie wyżej wspomnianych mieszczan naszego miasta Przemkowa, którzy teraz żyją i wszystkich ich potomków statutami czterech rzemiosł: rzeźnika, tkacza, szewca i piekarza i prawami cechów jakie mają i zachowują nasze inne miasta, ażeby nikt nie mógł ich osłabiać i krzywdzić w ich rzemiosłach i nikt nie miał i nie zachowywał względem nich praw w obrębie mili dookoła wyżej wspomnianego naszego miasta Przemkowa na żadnych wioskach i hamerniach. Także nikt nie powinien wyżej wymienionym naszym poplecznikom (mieszczanom) przeszkadzać z żadnym wyszynkiem piwa – czy to z jęczmienia, czy pszenicy – w obrębie mili.
Dla większego bezpieczeństwa kazaliśmy my, przedtem wymieniony książę Henryk, przywiesić naszą wielką pieczęć do tego pisma, które z naszą dobrą wolą napisane zostało na nasz rozkaz i nadane w Kożuchowie w piątek przed dniem świętego Filipa i Jakuba, świętych dwunastu apostołów, 1387 roku po narodzeniu Chrystusa.Źródło: pl.wikisource.org.
Źródło B
Roku od Wcielenia Pańskiego
948 Odnalezienie [ciała, relikwii] świętego Szczepana Pierwszego Męczennika
952(951) Otton I poskromił Italię
959(958) Na ubraniach pojawiły się krzyże
962(961) Otton zostaje namaszczony na króla
964(962) Otton został ogłoszony cesarzem
966(965) Dobrawka przybywa do Mieszka
967(966) Książę Mieszko przyjął chrzest
982(981) Umarł Sławnik, ojciec świętego Adalberta (Wojciecha)
988(987) Umarła matka świętego Adalberta […]Źródło: pl.wikisource.org.
Źródło C
Gdy poczuł, że los żąda od niego śmiertelnej powinności, poleca spisać dokumenty testamentowe. Przekazuje w nich w spadku czterem synom i to, co osiągnięte zasługami przodków, i następstwo w królestwie, wyznaczając stałe granice czterech dzielnic w ten sposób, że w ręku najstarszego miało pozostać i księstwo dzielnicy krakowskiej i władza zwierzchnia. […] Przypominają mu piątego syna, to jest Kazimierza, który był jeszcze małym dzieckiem, dlaczego nie pamiętał o nim, dlaczego nie zapisał mu żadnej cząstki testamentowej. A on im na to odrzekł: „Owszem, od dawna pamiętałem i zapisałem”. Gdy oni się dziwili, jak to mogła być piąta część wśród czterech, ktoś, nie wiem żartobliwie czy poważnie wtrącił: „Czyż nie widzicie, że dla czterech tetrarchów zrobiona jest kwadryga [stosowna] jest dla tetrarchii? Tak oto temu pacholęciu zapisuje się piąte koło u wozu czterokonnego [kwadrygi]”. A gdy obwiniano ojca o zrobienie nielitościwego testamentu, rzekł: „W źrenicy oka widzę cztery strumienie z tej łzy wypływające i nawzajem na siebie uderzające falami […]. Ze złotego dzbana tych wytryska wonne źródło i koryta tych strumieni napełnia aż po wierzch wspaniałymi klejnotami. Niech więc ustaną żale na nielitościwy testament, słuszną bowiem jest rzeczą, aby dzielnice małoletnich powierzano opiekunom, nie małoletnim […].
Źródło: Wincenty Kadłubek, , [w:] Wiek V-XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. B. Lenard, M. Sobańska – Bondaruk, Warszawa 1999, s. 104.
Przeczytaj fragment kroniki, a następnie wykonaj polecenia.
Kronika polskaPonieważ na rozległych obszarach królowie i książęta dokonują nader wielu czynów godnych pamięci, które z powodu i niedbałości, a może nawet z braku ludzi uczonych, okrywa się milczeniem – mieliśmy za wartą trudu niektóre czyny książąt polskich opisać raczej skromnym [naszym] piórem ze względu na pewnego chwalebnego i zwycięskiego księcia imieniem Bolesław [Krzywousty], niźli nic w ogóle z tych godnych uwagi zdarzeń nie zachować dla potomności, a to z tego zwłaszcza względu, że narodził się [on] z daru Bożego i na prośbę świętego Idziego, dzięki któremu, jak wierzymy, zawsze towarzyszy mu powodzenie i zwycięstwo […]. Jest zaś zamiarem naszym pisać o Polsce i przede wszystkim o księciu Bolesławie i ze względu na niego opisać niektóre godne pamięci czyny jego przodków. Teraz więc w takim porządku zacznijmy wykładać nasz przedmiot, aby od korzenia posuwać się górę ku gałęziom.
Źródło: Anonim tzw. Gall, Kronika polska, tłum. R. Grodecki, Wrocław 1989.
Przeanalizuj fragment reguły pewnego zakonu istniejącego w średniowieczu na ziemiach polskich, a następnie wybierz, którym kolorem na mapie go oznaczono. Wymień trzy miejsca, w których znajdowały się jego klasztory.
Wiek V–XV w źródłachRozdział XXIII. Przede wszystkim trzeba wykorzenić w klasztorze tę wadę, aby nikt nie ważył się cokolwiek darować lub przyjmować bez pozwolenia opata lub mieć cokolwiek na własność; i to żadnej rzeczy, ani książki, ani tabliczek, ani rylca, w ogóle niczego […]. Rozdział XLVIII. Lenistwo jest wrogiem duszy. Dlatego też bracia powinni w pewnych godzinach zajmować się pracą ręczną, a w innych Bożym czytaniem. Sądzimy, że obie te rzeczy unormujemy następującym zarządzeniem: Od Wielkanocy do czternastego września bracia wyjdą z rana i będą wykonywali potrzebne prace od godziny pierwszej prawie do czwartej. Od godziny czwartej prawie aż do szóstej zajmą się czytaniem. Po szóstej powstawszy od stołu będą odpoczywali w swoich łóżkach w zupełnym milczeniu. Jeżeli kto chce czytać, może to robić byle nie przeszkadzał innym. Nonę odmówi się wcześniej, o godzinie wpół do dziewiątej, po tym znów będą robili to, co jest do roboty, aż do Nieszporów. Jeżeli konieczność miejscowa lub ubóstwo wymagają, aby bracia sami pracowali przy żniwach, niech się tym nie martwią. Wtedy są naprawdę mnichami, gdy żyją z pracy rąk własnych, jak Ojcowie nasi i Apostołowie. Wszystko ma się odbywać z umiarem ze względu na słabych.
Źródło: Wiek V–XV w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1999, s. 116–117.
Przeanalizuj mapę z ćwiczenia 6, a następnie określ, czy podane niżej stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.
Przeanalizuj opis mapy z ćwiczenia 6, a następnie określ, czy podane niżej stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Zakony rycerskie działały wyłącznie na Śląsku. | □ | □ |
| Najstarszy założony w Europie zakon miał placówki na terenie wszystkich biskupstw. | □ | □ |
| Nie wszystkie biskupstwa znajdujące się w granicach państwa polskiego podlegały arcybiskupowi gnieźnieńskiemu. | □ | □ |
Wyobraź sobie, że organizujesz dla uczniów ze szkoły za granicą podróż po Polsce wzdłuż Szlaku Cysterskiego. Odpowiedz na pytania, które zadał ci zagraniczny kolega - wykorzystaj poniższą mapę.
Przygotuj spot reklamowy na temat: „Ślady romańskie w naszej okolicy”. Wybierz obiekt i uzasadnij, dlaczego warto go zobaczyć. Może to być przykład architektury, literatury, jak również innej dziedziny kultury średniowiecznej. Może znajdować się w muzeum lub w innej instytucji kultury.